Θανάσης Διαμαντόπουλος

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως πλαστουργός της Ιστορίας

εκδ. Πατάκη 2024, σελ.: 544, τιμή: 14,00 €

Την ιστορία την πλάθουν ξεχωριστές προσωπικότητες που μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα ενός τόπου· αλλά την πλάθουν και οι συγκυρίες, την πλάθουν και οι αντικειμενικές συνθήκες, οι οποίες πολλές φορές είναι απροσμάχητες και δεν μπορεί κανείς να τις μεταβάλλει. Η ισχύς και των δύο παραγόντων κάνει τη μοίρα των ανθρώπων ακόμη πιο συγκλονιστική, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα, γιατί πρέπει μέσα από αυτήν την ισχύ των δύο παραγόντων να ενισχύουμε όσο μπορούμε περισσότερο και την τάση να πλάθουμε εμείς τη μοίρα μας αλλά και τις αντικειμενικές συνθήκες να τις κάνουμε όσο μπορούμε πιο βατές.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε πάντα την ικανότητα να συναρπάζει. Ο ηγέτης που πέτυχε να διπλασιάσει την εδαφική έκταση της Ελλάδας και να αλλάξει την πολιτική σκηνή και κοινωνία της χώρας, ήταν ένα κράμα πολεμιστή και διανοούμενου, οραματιστή και ρεαλιστή, νηφάλιου διπλωμάτη και εκρηκτικού Κρητικού· ήταν άνθρωπος που γνώριζε την ανάγκη εθνικής ενότητας για να πετύχει εθνικούς στόχους αλλά δεν δίστασε να πρωταγωνιστήσει στον διχασμό. Αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο κανείς άλλος. Τα επιτεύγματά του, τα προσωπικά χαρίσματά του, η αγάπη που ενέπνευσε και οι προβληματισμοί που προκάλεσε, μας δίνουν την εντύπωση ότι είναι συνεχώς παρών, σε μια εποχή, μάλιστα, που οι μεγάλοι ηγέτες απουσιάζουν δραματικά.

Ο Βενιζέλος αποτελεί πυρήνα της ελληνικής Ιστορίας από τον οποίο εξακτινώνονται δεκάδες πτυχές της που έχουν, κατά καιρούς, αποτυπωθεί με τη μορφή ειδικών μελετών, απομνημονευμάτων, ακόμη και μυθιστορημάτων. Η συμμετοχή του, με άλλα λόγια, στην ελληνική πολιτική ιστορία είναι τέτοιας εμβέλειας και έκτασης, που μόνο επιμέρους χαρακτηριστικά της μπορεί κανείς να συμπεριλάβει σε ένα κανονικής έκτασης βιβλίο, αν θέλει η έρευνά του να πληροί στοιχειώδη εχέγγυα εμβάθυνσης και αξιοπιστίας.

Από την άλλη μεριά, αυτό ακριβώς το τεράστιο και δύσκολα διαχειρίσιμο εύρος είναι που είχε ώς τώρα αποτρέψει τους ειδικούς από μια συνολική επεξεργασία του σχετικού υλικού. Η ιστορική έρευνα δεν τον έχει προστατεύσει, ολικώς ή μερικώς, από πολλές όχι ιδιαίτερα κολακευτικές πτυχές της δράσης του, και τον έχει προσεγγίσει σε γενικές γραμμές μέσα από μια ήπια εν πολλοίς οπτική γωνία. Ακόμα και ιστορικοί αρκετά αντικειμενικοί έχουν προσεγγίσει με κριτική κατανόηση ή ιστορική επιείκεια πολλά από τα κραυγαλέα ατοπήματά του.

Υπήρξε ανορθωτής, εξυψωτής, εκσυγχρονιστής; Ή μήπως πυροδότης των ζωτικών δυνάμεων του έθνους ή τροφοδότης των πιο ταπεινών ενστίκτων του λαού;

Ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος καταγράφει την πορεία του στην πολιτική από το 1909, όταν ήρθε από την Κρήτη στην Αθήνα, την επιτυχία του με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922. Φτάνοντας στο 1936, γίνεται ένας απολογισμός του έργου του από την περίοδο της ενασχόλησης του με τα πολιτικά δρώμενα της χώρας.

Στην κατά το δυνατόν αποκατάσταση της ιστορικής ευθυδικίας, μετά από εξαντλητική έρευνα πηγών και στοιχείων, εστιάζει το ενδιαφέρον του, πέραν της αυτονόητης αναγνώρισης μεγαλειωδών επιτευγμάτων του, και σε κριτικές που μπορούν να γίνουν στον Βενιζέλο, στο έργο και στις επιλογές του.

Τεύχος 683 (Μάιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>