Aπόστολος Ε. Βακαλόπουλος

Η ανασύνταξη του ελληνισμού και οι αγώνες του επί τουρκοκρατίας (1453-1669)

εκδ. Ηρόδοτος, 2023, σελ.: 270, τιμή: 25,00 €

Ο Απόστολος Βακαλόπουλος (1909-2000), ιστορικός, συγγραφέας και πανεπιστημιακός, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεοελληνικής ιστοριογραφίας κατά τον 20ό αιώνα. Με το επιστημονικό, ερευνητικό και διδακτικό έργο του, καθώς και την πλούσια συγγραφική δραστηριότητά του, πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στις ιστορικές σπουδές. Ως ιστορικός υπερασπίστηκε τη συνέχεια του ελληνισμού και την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Οι επιστημονικές εργασίες του, δημοσιευμένες τόσο σε ελληνικά όσο και σε ξένα περιοδικά, ανέρχονται σε 242, με την πρώτη να χρονολογείται το 1935. Με το σπουδαίο επιστημονικό, ερευνητικό και διδακτικό έργο του, καθώς και την πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα, πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ελληνική γραμματεία και τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και βραβεία.

Δεν είναι μόνο ο όγκος του έργου του αλλά και η ερευνητική μέθοδός και η γραφή του που τον καθιέρωσαν ως έναν από τους εγκυρότερους Έλληνες ιστορικούς, αλλά και η συνθετική ικανότητα, η διαρκής αναζήτηση νέων πηγών, η μετριοπάθεια, η σαφήνεια, η έλλειψη προκατάληψης, η γλαφυρότητα της αφήγησης που κάνουν πολλούς να μιλούν ακόμα και για λογοτεχνικό ύφος.

Σημαντική θέση στο έργο του έχει η μεγάλη συνθετική κατάθεσή του στην βιβλιογραφία μας Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Θεωρείται η σημαντικότερη προσπάθεια συγγραφής ελληνικής Ιστορίας για την περίοδο της δεκαετίας του 1960. Η Ιστορία του Βακαλόπουλου εκφράζει την συμβαντολογική γερμανική ιστορική σχολή. Ο Βακαλόπουλος είναι από τους κύριους υποστηρικτές της συνέχειας του Ελληνισμού. Με το έργο του, διεύρυνε τη θεματολογία της έρευνας, προέβαλε νέες ιστορικές πηγές, αναφέρθηκε σε ζητήματα που αφορούν τη δημογραφία και την οικονομία, την κοινωνική οργάνωση και τον καθημερινό βίο. Επίσης αναφέρθηκε στην Ελληνική διασπορά και στον πολλαπλό της ρόλο, συγκρότησε μια πιο ολοκληρωμένη γενεαλογία των επαναστατικών κινημάτων κατά την Τουρκοκρατία.

Χρησιμοποιώντας πληθώρα ετερογενών πηγών, τις οποίες κατόρθωσε να συνθέσει αρμονικά, ο Βακαλόπουλος επαναπροσδιόρισε την ταραγμένη ιστορική πορεία του ελληνισμού κατά τους αιώνες της δύσκολης συνύπαρξής του με τους Λατίνους και τους Τούρκους κατακτητές του. Μέσα από τις τραγικές συγκυρίες και τις αντιφάσεις αυτής της συμβίωσης ανέδειξε την αργή επώδυνη γένεση της νεοελληνικής εθνότητας, οδηγήθηκε στην απόφαση της οριοθέτησης της ανάδειξης του νέου ελληνισμού από το 1204 και εξής: μέσα σε αυτή την περίοδο νομίζει κανείς ότι δύει και παύει να υφίσταται ο παλαιός κόσμος, ενώ στην πραγματικότητα αυτός ο κόσμος, υπό την πίεση ισχυρών εξωτερικών και εσωτερικών αντιδράσεων, μεταμορφώνεται βαθμιαία και μετασχηματίζεται σε έναν νέο. Έτσι συντίθεται και δημιουργείται ο νέος ελληνισμός που υποφέρει και αγωνιά μέσα στις δύσκολες συνθήκες του περιβάλλοντός του και προσπαθεί να βρει τον εαυτό του, να επιζήσει και να χαράξει την πορεία για καλύτερο μέλλον. Πολλά είναι τα θέματα που θίγονται με συνοπτικό τρόπο και στο βιβλίο, –πρόκειται για νέα έκδοση παλαιότερης του 1974–, το οποίο αποτελεί μια χρήσιμη και ευσύνοπτη επιτομή των πρώτων τόμων της Ιστορίας του νέου ελληνισμού. Η εξαιρετική χρήσιμη επανέκδοση του έργου συνοδεύεται από κατατοπιστικό επίμετρο που υπογράφει ο γνωστός ιστορικός Νίκος Γ. Νικολούδης.

Τεύχος 681 (Μάρτιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>