Βιβλίο & Ιστορία
Robert Service | Ο τελευταίος τσάρος, Ο Νικόλαος Β΄ και η Ρωσική Επανάσταση
Robert Service
Ο τελευταίος τσάρος,
Ο Νικόλαος Β΄ και η Ρωσική Επανάσταση
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Πατάκη, 2019, ΣΕΛ.: 415, ΤΙΜΗ: 24,00 €
Σύνθετο πρόσωπο, ένας αντιφατικός άνθρωπος και ηγεμόνας υπήρξε ο τσάρος Νικόλαος Β΄. Οι θαυμαστές του τον υπερασπίζονται ως στοργικό σύζυγο και πατέρα που έκανε ό,τι μπορούσε για τη Ρωσία μπροστά σε μια παλίρροια επαναστατικής σκληρότητας, η οποία κατέληξε στην εκθρόνισή του τον Φεβρουάριο του 1917 και στη δολοφονία του ένα χρόνο αργότερα. Οι εχθροί του τον θεωρούν ως πείσμονα, αντιδραστικό τύραννο που αποσταθεροποίησε τη χώρα με τις πράξεις του και γκρέμισε κάθε ευκαιρία να αποφευχθεί η καταστροφή των επόμενων δεκαετιών.
Ο Ρόμπερτ Σέρβις, ένας από τους καλύτερους ιστορικούς επί της σύγχρονης Ρωσίας, ακολουθεί τον Νικόλαο στους δεκαέξι μήνες από την ανατροπή του έως τον θάνατό του. Εκείνη την περίοδο βρισκόταν υπό κράτηση στο Τσάρσκαγε Σελό, στο Ταμπόλσκ και τελικά στο Εκατερινεμπούργκ, χωρίς ελπίδα ότι θα απελευθερωνόταν. Ο Σέρβις μας δίνει το χρονικό αυτών των μηνών και περιγράφει όλα όσα εκτυλίχθηκαν στους διάφορους τόπους «περιορισμού», σε έναν κλοιό που γινόταν ολοένα και στενότερος από μέρα σε μέρα. Ο Βρετανός ιστορικός της Ρωσίας μελέτησε σε βάθος αρχεία, ημερολόγια, αλληλογραφία: το αποτέλεσμα είναι ένα χρονικό πτώσης με φόντο τα μεγάλα γεγονότα της αρχής του 20ού αιώνα -τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τη Φεβρουαριανή Επανάσταση, την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Τα ντοκουμέντα που εξετάζει φωτίζουν το όραμα του Νικολάου για την επαναστατική κατάσταση το 1917-1918 και το όραμά του για τις προοπτικές της Ρωσίας. Προσπαθούσε να βγάλει άκρη από τις συνθήκες που αδυνατούσε να ελέγξει και που μεταβάλλονταν με τρόπο απρόβλεπτο. Οι απώτεροι στόχοι του πριν από το 1917 έχουν προκαλέσει διαμάχη επί δεκαετίες, και υπάρχει το ερώτημα αν ήταν πραγματικά τόσο διανοητικά άκαμπτος όσο ισχυρίζονταν οι εχθροί του. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι εχθροί του είχαν δίκιο. Στην αιχμαλωσία είχε τον χρόνο να αναγνωρίσει τα λάθη του και να διορθώσει τη βασική του ανάλυση, αλλά δεν έκανε τίποτε τέτοιο. Ως άνθρωπος ήταν αρκετά περίπλοκος, διότι δεν εξωτερίκευε τις σκέψεις του ούτε στους υπουργούς του, ούτε στους επαναστάτες, ούτε στους ακολούθους του.
Ο Σέρβις στο βιβλίο του φωτίζει, το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον των τόπων κράτησης των Ρομανόφ. Πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν έχει ερευνηθεί αρκετά στην σχετική βιβλιογραφία. Οι μπολσεβίκοι στο Ταμπόλσκ και στο Εκατερινεμπούργκ είχαν τις δικές τους απόψεις για το πώς να διαχειριστούν την υπόθεση Ρομανόφ, πράγμα που δημιουργούσε εντάσεις με τη σοβιετική κυβέρνηση. Στην ηγεσία των μπολσεβίκων του Εκατερινεμπούργκ υπήρχαν μερικοί που ήθελαν να εκτελέσουν τον Νικόλαο με ή χωρίς την συγκατάθεση του Λένιν.
Ο Ρόμπερτ Σέρβις δεν μας προσφέρει μόνο το πορτρέτο ενός μοιραίου ηγεμόνα αλλά και μια εισαγωγή στην ιστορία της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για μια ιστορία πολυπρόσωπη: εκτός από τους πρωταγωνιστές –μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, πολιτικούς και επαναστάτες–, εμφανίζονται απλοί Ρώσοι πολίτες, ακόλουθοι των Ρομανόφ, φίλοι και εχθροί· η δική τους μοίρα, η συχνά τραγική, συμπληρώνει αυτή τη μεγάλη ιστορική τοιχογραφία.
Τεύχος 623 (Μάιος 2020)
Γράψτε ένα σχόλιο
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.