Παύλος Χατζημωϋσής

100 χρόνια βιβλιογραφία Μικρασιατικής Καταστροφής και Προσφυγικού ζητήματος, 1919-2016

τόμ.: Α, Β, Γ, σελ.: 614, 410, 850

εκδ. Εστία Νέας Σμύρνης & Μίλητος, 2023, εκτός εμπορίου.

Στο διάστημα των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και του ξεριζωμού του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης, η τραγωδία αποτυπώθηκε και συνεχίζει να αποτυπώνεται με μεγάλη ποικιλία και συχνότητα.

Ο Παύλος Χατζημωϋσής, το 1981 και το 1997 παρουσίασε σε δύο εκδόσεις μια βιβλιογραφία που περιλάμβανε δημοσιεύματα ελληνικά και ξενόγλωσσα Ελλήνων, καθώς και ελληνικές μεταφράσει ξένων συγγραφέων καλύπτοντας την περίοδο 1919-1992. Στην παρούσα έκδοση συνεχίζει συμπληρώνοντας την βιβλιογραφία έως το 2016.

Το φαινόμενο της μεγάλης αύξησης της νέας ύλης οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αναγνώριση από την πολιτεία της Γενοκτονίας των Ποντίων το 1994 και τη συνακόλουθη το 1998 αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Η επίσημη ιστοριογραφία, μετά από δεκαετίες μερικής αποσπασματικής και χαλαρής στάσης απέναντι στα γεγονότα των ετών 1919-1922, εμπλουτίστηκε εντάσσοντας στην εθνική αφήγηση τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ενσωμάτωση των προσφύγων στον εθνικό κορμό. Η εντυπωσιακά μεγάλη εκδοτική παραγωγή κάθε είδους έργων συνιστά ασφαλή ένδειξη ότι το ερευνητικό πεδίο συνεχώς αυξάνεται και στρέφεται σε  παραμελημένες πτυχές του μικρασιατικού δράματος και των συνεπειών του.

Το ογκώδες υλικό που βιβλιογραφείται χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα ανήκον έργα με κύριο θέμα την περιγραφή των ιστορικών και πολιτικών γεγονότων της περιόδου 1919-1923. Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται σε λογοτεχνήματα κάθε είδους, που εκφράζουν τον συναισθηματικό απόηχο των συμβάντων, και στην Τρίτη ενότητα καταχωρίζονται δημοσιεύματα που αφορούν το προσφυγικό ζήτημα. Κάθε ενότητα περιλαμβάνει τις αυτοτελείς εκδόσεις, πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων, διδακτορικές διατριβές, τις αποσπασματικές δημοσιεύσεις από γενικότερα έργα και άρθρα ή μελετήματα από περιοδικά, ημερολόγια και εγκυκλοπαίδειες. Εκτός από τις τρεις βασικές θεματικές ταξινομήσεις, υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια με αφιερώματα περιοδικών και ημερολογίων σχετικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή και το προσφυγικό ζήτημα, μονόφυλλα με θέμα πολιτικό, ιστορικό, λογοτεχνικό, προκηρύξεις κομμάτων, προσφυγικών οργανώσεων, κρατικές ανακοινώσεις, λαϊκές λιθογραφίες κ.λπ., χάρτες της Μικράς Ασίας, Πόντου, Ανατολικής Θράκης, υγειονομικών και στατιστικών δεδομένων που αφορούν τον εποικισμό της Μακεδονίας και άλλων προσφυγικών εγκαταστάσεων, μουσικές συνθέσεις, χειρόγραφες εφημερίδες του μετώπου, καθώς και την αποτύπωση της καταστροφής και του δράματος της προσφυγιάς στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση.

Τα λήμματα κατατάσσονται χρονολογικά. Μετά από κάθε λήμμα σημειώνονται οι βιβλιοθήκες όπου βρίσκονται οι αποσπασματικές εκδόσεις, ενώ στα λήμματα που ανήκουν στις κατηγορίες των μονόφυλλων, μουσικών συνθέσεων και κινηματογραφικών παραγωγών σημειώνεται η διαδικτυακή σελίδα από όπου αντλήθηκαν οι πληροφορίες. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι τα περισσότερα των έντυπων λημμάτων προέρχονται από αυτοψία.

Η βιβλιογραφία του Παύλου Χατζημωϋσή, παραπέμπει σε μια συνολική εργογραφία πολλών συγγραφέων που ασχολήθηκαν με μια περιεκτική και λεπτομερή μελέτη της ζωής στην Μικρά Ασία. Αποτελεί σημείο αναφοράς για κάθε αναγνώστη, κάθε ερευνητή που θα ήθελε να γνωρίσει την καθημερινή ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της καθώς και τα γεγονότα της Μικρασιατικής Εκστρατείας, της Καταστροφής και την άφιξη του προσφυγικού ελληνισμού στη γηγενή Ελλάδα, διατρέχοντας έναν αιώνα.

Τεύχος 667 (Ιανουάριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>