Dušan Spasojević

Ελλάδα
Ο αγώνας για την ανεξαρτησία, η συγκρότηση του κράτους και η παλιγγενεσία του έθνους

Mετάφραση: Ισμήνη Ραντούλοβιτς

εκδ. Καστανιώτη, 2023, σελ.: 456, τιμή: 20,00 €

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν η πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια ενός υπόδουλου λαού στο έδαφος της σημερινής Ευρώπης να κατακτήσει την πλήρη ελευθερία και ανεξαρτησία από μια ιμπεριαλιστική δύναμη εκείνης της εποχής, την Οθωμανική αυτοκρατορία. Aπό την άποψη αυτή, το επίτευγμα της ξεπερνά τα πεδία της ελληνικής εθνικής Ιστορίας και με τη σημασία του, σε μεγάλο βαθμό, υπερβαίνει τα σύνορα της σημερινής Ελλάδας. Ο ελληνικός αγώνας για την ανεξαρτησία που άρχισε το 1821, δεν ήταν μόνο η πρώτη επιτυχημένη εθνική, δημοκρατική και απελευθερωτική επανάσταση, που έδωσε το έναυσμα και χρησίμευσε ως υπόδειγμα και σε άλλα εθνικά και απελευθερωτικά κινήματα  εκείνων των χρόνων, αλλά σε μεγάλο βαθμό αμφισβήτησε και ολόκληρη τη συντηρητική διεθνή τάξη πραγμάτων εκείνης της εποχής που βασιζόταν στις αποφάσεις των Μεγάλων δυνάμεων που είχαν υιοθετηθεί στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815.

Πρωτεργάτες του αγώνα για ανεξαρτησία και ελευθερία ήταν οι Σέρβοι που το 1804 και το 1815 αντίστοιχα ξεκίνησαν τους δύο δικούς τους ένοπλους αγώνες. Χωρίς όμως την υποστήριξη των τριών Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, που στην περίπτωση της Ελλάδας θα αποδειχτεί αποφασιστικός παράγοντας, αναγκάστηκαν να συμβιβαστούν το 1829  με το καθεστώς της αυτονομίας εντός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που ήταν πολύ περιορισμένο από την πλήρη ανεξαρτησία που θα αποκτούσαν με τη συνθήκη του Βερολίνου σχεδόν πενήντα χρόνια αργότερα.

Ο Ντούσαν Σπασόγιεβιτς –τέως πρέσβης της Σεβίας στην Ελλάδα– στην εξαιρετική μελέτη του,  αναδέχεται τον ρόλο του αξιόπιστου εκείνου παρατηρητή ο οποίος, προερχόμενος από μια “σύνοικη” και αδελφική χώρα, στήνει μπροστά στα μάτια μας έναν χρήσιμο καθρέφτη μέσα στον οποίο μπορούμε να κοιτάξουμε, δύο αιώνες μετά, την ιστορική μας κληρονομιά. Ο Σπασόγιεβιτς περιγράφει με γλαφυρότητα τις διαδρομές που χάραξαν και τελικά οδήγησαν στην επανάσταση των Ελλήνων. Καταδύεται στο παρελθόν με ακρίβεια, με πάθος και αφηγηματική ευχέρεια ενώ, παράλληλα, οδηγεί τον αναγνώστη να κατανοήσει, όσο πιο συνολικά και δίκαια γίνεται, τον εθνικό χαρακτήρα και τη συλλογική ταυτότητα των σύγχρονων Ελλήνων.

Παρουσιάζει στον αναγνώστη το σύνθετο πλέγμα των αντιπαρατιθέμενων σχέσεων των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, ως προς την πολιτική τους απέναντι στην Οθωμανική αυτοκρατορία, την εξέλιξη και τις προσεγγίσεις για την Επανάσταση, τον ρόλο και την υποστήριξη των Ελλήνων επαναστατών, καθώς και ως προς τις μακροχρόνιες επιρροές τους τις οποίες επιδίωκαν από τις πρώτες ημέρες της ύπαρξης του νεοσύστατου Βασιλείου της Ελλάδος, αλλά και τις εσωτερικές έριδες και διαμάχες.

Στέκεται ιδιαίτερα και στον ρόλο της γεωγραφίας ως αποφασιστικού παράγοντα που διαμόρφωσε τη ροή και την εξέλιξη της ελληνικής Ιστορίας. Η γεωγραφική θέση της ελληνικής χερσονήσου προσδιόρισε εν πολλοίς το περιφερειακό αλλά και το διεθνές γεωπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν και ωρίμασαν οι συνθήκες στις οποίες κυοφορήθηκε η παλιγγενεσία των Ελλήνων. Τέλος εστιάζει στον συσχετισμό του σερβικού και ελληνικού κινήματος, στις μεταξύ τους σχέσεις και επιρροές αλλά και στις ιδιαιτερότητες και τις διαφορετικές δυναμικές τους.

Τεύχος 676 (Οκτώβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>