Eλένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ευάνθης Χατζηβασιλείου

Από τις Σέβρες στη Λωζάννη. From Sèvres to Lausanne»

Πρακτικά Συνεδρίου

Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», 2024, σελ.: 760, τιμή: 25,00 €

Ακόμα και σήμερα παραμένει επίκαιρο το ερώτημα αν ήταν σωστή η επιλογή του Βενιζέλου για επέκταση της Ελλάδας στη Μικρά Ασία. Ο ίδιος ο Βενιζέλος απαντώντας στην ομιλία του Ισμέτ Ινονού στην έναρξη της Διάσκεψης της Λωζάννης, τον Νοέμβριο του 1922, για την απόφαση επέμβασης της Ελλάδας στη Μικρά Ασία θα διακηρύξει ότι τη χώρα του δεν την έφερε στη Μικρά Ασία και τον Ελλήσποντο μια «βουλιμία εδαφική ή ένα αίσθημα σφετερισμού ξένης ιδιοκτησίας, αλλά τα υψηλά ιδεώδη της ελευθερίας και το καθήκον της σωτηρίας δύο εκατομμυρίων ανθρώπων». Στη συνέχεια εξήγησε ότι στη Σμύρνη δεν υπήρχε τουρκική πλειοψηφία και η θεωρία του ενιαίου της Μικράς Ασίας δεν μπορούσε να αποτελεί επιχείρημα, εξηγώντας μετά ότι η Μικρά Ασία ήταν λίγο μεγαλύτερη από τη Βαλκανική χερσόνησο και, όπως έγινε δυνατό να ιδρυθούν πολλά κράτη στη Βαλκανική, έτσι θα μπορούσαν να συσταθούν τρία διαφορετικά κράτη στη Μικρά Ασία: το αρμενικό στα ανατολικά, το ελληνικό στα δυτικά και το τουρκικό στον υπόλοιπο χώρο. Από τις τοποθετήσεις του αυτές προκύπτει ότι τα κίνητρά του είχαν και ανθρωπιστικό αλλά και γεωπολιτικό χαρακτήρα.

Η Συνθήκη των Σεβρών αποκατέστησε μια διεθνή ισορροπία. Ας συλλογιστούμε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι ισορροπίες με τρία διαφορετικά κράτη στη Μικρά Ασία. Είναι μια υπόθεση, αλλά εκεί απέβλεπε ο Βενιζέλος, το διακήρυξε άλλωστε με σαφήνεια. Ακολουθεί η Λωζάννη μετά την Καταστροφή. Ήταν μια τραγική στιγμή. Και η περιγραφή παρατηρητών που έζησαν από κοντά τον Βενιζέλο, είναι η περιγραφή ενός ανθρώπου ο οποίος κλήθηκε να μαζέψει τα ερείπια και να σηκώσει την ψυχή του έθνους. Κάτω από πραγματικά δραματικές στιγμές κατάφερε να διασώσει την Ελλάδα από την ολοκληρωτική καταστροφή.

Ο τόμος περιλαμβάνει το σύνολο σχεδόν των εισηγήσεων του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν τον Δεκέμβριο του 2022 στην Αθήνα, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».

Τα κείμενα του τόμου χωρίζονται στις θεματικές ενότητες:  Οι Σέβρες, η Λωζάννη και οι Συνθήκες Ειρήνης, Το διεθνές περιβάλλον, Η στρατιωτική διάσταση, Προσφυγικό ζήτημα – Περίθαλψη, Μειονοτικά ζητήματα, Εσωτερική πολιτική, Πολιτικές και ιστοριογραφικές προσλήψεις. Εξετάζονται κρίσιμα ζητήματα, ανάμεσα στα οποία οι διεθνείς συσχετισμοί και η αναδιάταξη της γεωπολιτικής σκηνής μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μικρασιατική Εκστρατεία, η προσφυγική κρίση και η υποδοχή των προσφύγων, οι μειονότητες και ο ρόλος του Τύπου.

Όπως επισημαίνουν οι επιστημονικοί επιμελητές του τόμου, Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη και Ευάνθης Χατζηβασιλείου, η ευρύτητα των θεματικών αξόνων, η παρουσία περισσότερο έμπειρων αλλά και νεότερων ερευνητών, η ενεργή προσπάθεια σύναψης των ελληνικού ενδιαφέροντος γεγονότων, διλημμάτων και αποφάσεων με το διεθνές περιβάλλον, η επέκταση στα πεδία της κοινωνικής ιστορίας και των προσλήψεων, συνηγορούν στο ότι πρόκειται για μια προσπάθεια η οποία δεν είχε έως τώρα, σε αυτό τουλάχιστον το εύρος, αναληφθεί.

Τεύχος 685 (Ιούλιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>