Η άγνωστη συνεισφορά του Κωνσταντίνου Πολυχρονιάδη στην προβολή της ελληνικής επανάστασης

Συλλογικό έργο,

εκδ. Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.), 2021,

Τρίγλωσση έκδοση (γαλλική, ελληνική, τουρκική),

σελ.: 302, τιμή: 20,00 €

Η τρίγλωσση έκδοση (γαλλικά, ελληνικά, τουρκικά) των Μπερτράν Μπουβιέ, Ματέο Καμπανιόλο, Ειρήνης Σαρίογλου και Νίκου Νικολούδη, πραγματεύεται την επιρροή που άσκησαν στη διεθνή κοινότητα, στον Τύπο και στην κοινή γνώμη, τα κείμενα του Κωνσταντίνου Πολυχρονιάδη (ενός όχι πολύ γνωστού Έλληνα της προεπαναστατικής διασποράς, γλωσσομαθούς Ηπειρώτη και δασκάλου από το Ζαγόρι, μέλους των κύκλων του Αδαμαντίου Κοραή και του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου) υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης. Ήταν η εποχή που οι εφημερίδες δεν είχαν ανταποκριτές και οι περισσότερες πληροφορίες τους προέρχονταν συνήθως από αποσπάσματα επιστολών που αντάλλασσαν μεταξύ τους έμποροι. Παράλληλα με τις εμπορικές επιστολές, κάποιες άλλες πληροφορίες προέρχονταν από τις μυστικές υπηρεσίες διαφόρων χωρών που δρούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και φυσικά παρουσίαζαν τις ειδήσεις κατά τα συμφέροντά τους. Σε αυτό το πλαίσιο τα κείμενα του Πολυχρονιάδη όπου περιγράφει την κατάσταση του υπόδουλου ελληνισμού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1821 και εξηγεί στους Γάλλους και τους Βρετανούς το αναπόφευκτο της εξέγερσης των Ελλήνων, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.

Το καλοκαίρι του 1821 ο Πολυχρονιάδης δημοσίευσε στο Λονδίνο, ένα ανυπόγραφο κείμενο για την προώθηση των θέσεων του αγώνα των Ελλήνων. Το ελκυστικό για το βρετανικό κατεστημένο περιεχόμενο του αποτέλεσε προϋπόθεση για την περαιτέρω ανάπτυξη του φιλελληνικού κινήματος στη Βρετανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν αμέσως μετά την κυκλοφορία του η εφημερίδα Times, κατ’ εξοχήν εκφραστής των απόψεων του βρετανικού κατεστημένου, αναδημοσίευσε εκτενή αποσπάσματά του, σχολιάζοντάς τα ευμενώς.

Αν και ο Αγώνας δόθηκε κυρίως στα πεδία των μαχών, η διπλωματική πτυχή του εγχειρήματος καθώς και οι δημοσιεύσεις στην Ευρώπη υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων έπαιξαν έναν σημαντικό ρόλο για την επιτυχή ολοκλήρωσή του. Αυτός ο τελευταίος παράγοντας δεν έχει ερευνηθεί σε βάθος ακόμη και σήμερα. Τα δύο φυλλάδια του Πολυχρονιάδη –που μεταφράζονται στα ελληνικά και στα τουρκικά για πρώτη φορά – συνδράμουν ουσιαστικά στην ευρύτερη προβολή του ρόλου και της επιρροής των Ελλήνων διανοουμένων της διασποράς στη διαμόρφωση μιας ευνοϊκής κοινής γνώμης στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κρατών.

Ο Πολυχρονιάδης δεν ταυτίζει τους Γραικούς με τους χριστιανούς, ξεχωρίζει με εθνοτικά κριτήρια τους υπόδουλους λαούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά θεωρεί ότι ο όρος «Γραικοί» μέσω της παιδείας, της πνευματικής και οικονομικής ανάπτυξης λειτουργεί συμπεριληπτικά και νοηματοδοτεί, δίνει ταυτότητα στους λαούς των Βαλκανίων. Με αυτή την προκείμενη θα εξηγήσει τη λογική της έναρξης της Επανάστασης και θα εξαιρέσει από αυτήν και από το μελλοντικό κράτος τούς ελληνικής καταγωγής χριστιανούς, αλλά όχι ελληνόφωνους κατοίκους της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης, της Συρίας, αλλά και της βαθιάς Μικράς Ασίας. Ποιος είναι, λοιπόν, ο σκοπός της Επανάστασης; Θα το πει πολλές φορές: είναι η έξωση των Τούρκων από την Ευρώπη, η δημιουργία ενός ενιαίου κράτους («συνταγματικού») με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, είναι εντέλει η «ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».

Η εξαιρετική από κάθε πλευρά έκδοση, συμβάλλει σημαντικά στη σχετική με τους Έλληνες διανοούμενους της διασποράς, βιβλιογραφία.

Τεύχος 647 (Μάιος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>