Iain MacGregor

Ο φάρος του Στάλινγκραντ

Μετάφραση: Ανδρέας Παππάς

εκδ. Διόπτρα, 2024, σελ. 392, τιμή: 19.90€ 

Για τη Σοβιετική Ένωση, αλλά και για τη σημερινή Ρωσία του Πούτιν, η νίκη στην πόλη που είχε το όνομα του Στάλιν υπήρξε αδιαμφισβήτητα η κρίσιμη καμπή στην εξέλιξη του Μεγάλου Πολέμου του 1941-1945. Ο απόηχος της Μάχης του Στάλινγκραντ, με τις τεράστιες απώλειες αλλά και με την καθοριστική της συμβολή στη νικηφόρα έκβαση του πολέμου ήταν και παραμένει τεράστιος. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι οι Αμερικανοί είχαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο 419.000 νεκρούς, οι Βρετανοί 451.000 νεκρούς και οι Σοβιετικοί περίπου 27.000.000 νεκρούς! Επιπλέον, από τον Μάιο του 1941 και την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, μέχρι την απόβαση των Συμμάχων στη Σικελία τον Σεπτέμβριο του 1943, η μόνη δύναμη που αντιμετώπιζε τους Γερμανούς επί ευρωπαϊκού εδάφους ήταν ο Κόκκινος Στρατός.

Η νίκη της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον των Γερμανών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε δυνατή χάρη σ’ έναν ασύλληπτο φόρο αίματος. Η Μάχη του Στάλινγκραντ, στις όχθες του ποταμού Βόλγα, ένα κορυφαίο γεγονός του πολέμου, αποτελεί ορόσημο των θυσιών που απαιτήθηκαν για τη νίκη, καθώς πάνω από δύο εκατομμύρια πολίτες και μαχητές σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια των σκληρών μαχών από τον Σεπτέμβριο του 1942 έως τον Φεβρουάριο του 1943. Στο Στάλινγκραντ, ναυάγησαν τα σχέδια του Χίτλερ να καταλάβει τις πετρελαιοπηγές του Καυκάσου, να ελέγξει την κρίσιμη για τις σοβιετικές δυνάμεις οδό ανεφοδιασμού μέσω του Βόλγα, αλλά και να κόψει ουσιαστικά στα δύο τη γραμμή άμυνας του Κόκκινου Στρατού.

Με φόντο όλα όσα εκτυλίχθηκαν στο Ανατολικό Μέτωπο το 1942-1943  αλλά και τις κάθε είδους μαρτυρίες ο Ίαν Μακ Γκρέγκορ εστιάζει στον μύθο του δεκανέα Πάβλοφ, αλλά και σε άλλους που έπαιξαν καίριο ρόλο στις μάχες στο κέντρο της πόλης. Η αλήθεια σε αρκετές περιπτώσεις είναι αρκετά διαφορετική από αυτή που παρουσίαζαν η Πράβντα και τα άλλα σοβιετικά μέσα ενημέρωσης.

Η αντίσταση μιας μικρής ομάδας Ρώσων στρατιωτών από τη 13η Μεραρχία Τυφεκιοφόρων της Φρουράς ενάντια στους Γερμανούς της 6ης Στρατιάς, που είχε φτάσει μέχρι το κέντρο του Στάλινγκραντ, πήρε θρυλικές διαστάσεις. Μια αναφορά για τη μάχη σε μια τοπική εφημερίδα του Κόκκινου Στρατού σύντομα θα εμπλουτιζόταν και θα αναπαραγόταν στο ραδιόφωνο της Μόσχας και σε αμέτρητες εφημερίδες εθνικής κλίμακας. Μέχρι το τέλος του πολέμου, ο θρύλος θα διογκωνόταν ακόμη περισσότερο.

Ο Ίαν Μακ Γκρέγκορ ανακάλυψε σε γερμανικά και ρωσικά αρχεία άγνωστες ως τώρα μαρτυρίες στρατιωτών και από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης και παρουσιάζει με ακρίβεια την ιστορία του «Κτιρίου του Πάβλοφ», ενός πυλώνα του ευρύτερου θρύλου του Στάλινγκραντ. Απαντά σε ερωτήματα, όπως η ταυτότητα των πραγματικών ηρώων αυτής της επικής μάχης και η συμβολή τους στο τελικό αποτέλεσμα της Μάχης του Στάλινγκραντ. Με συναρπαστική γραφή προσεγγίζει τον θρύλο του «Κτιρίου του Πάβλοφ», που έχει με τα χρόνια αναβαθμιστεί στις σχετικές αφηγήσεις, αποτελώντας πλέον στοιχείο των θρύλων που περιβάλλουν το παρελθόν της χώρας, εμφανιζόμενο ακόμα και ως ο ακρογωνιαίος λίθος της νίκης του Κόκκινου Στρατού.

Τεύχος 672 (Ιούνιος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>