Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 625

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Μεταφέρονται προσωρινά οι «Δεσμώτες του Φαλήρου»

Την προσωρινή απόσπαση και μεταφορά των «Δεσμωτών» από τη θέση τους στην Εσπλανάδα του Φαλήρου (Αθήνα) αποφάσισε πριν από λίγες εβδομάδες το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), ώστε να πραγματοποιηθεί εξυγίανση και υγρομόνωση του εδάφους, προτού επανατοποθετηθούν στην αρχική τους θέση σε συνθήκες κατάλληλες για τη διατήρησή τους.

Το πολυάνδριο με τους «Δεσμώτες» ανακαλύφθηκε τον Μάρτιο του 2016 στη νεκρόπολη του Φαληρικού Δέλτα και χαρακτηρίστηκε ένα από τα δέκα σημαντικότερα αρχαιολογικά γεγονότα εκείνης της χρονιάς διεθνώς. Πρόκειται για ομαδική ταφή 78 ‒κυρίως νέων και υγιών‒ ανδρών, που εκτελέστηκαν στο συγκεκριμένο σημείο, αλυσοδεμένα μεταξύ τους σε τρεις συστάδες. Η πρώτη συστάδα αποτελείται από δύο ομάδες, με τους σκελετούς της πρώτης ομάδας να φέρουν ακόμα τα μεταλλικά δεσμά τους, ενώ της δεύτερης να έχουν εναποτεθεί με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα αλλά χωρίς μεταλλικά δεσμά. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δεσμώτες της δεύτερης συστάδας, ενώ στην τρίτη συστάδα οι σκελετοί φέρουν σιδερένια δεσμά στα χέρια τους.

Το εύρημα χρονολογείται στο τρίτο τέταρτο του 7ου αι. π.Χ., περίοδο εξαιρετικά ταραχώδη εξαιτίας εξεγέρσεων, επαναστάσεων και συγκρούσεων μεταξύ των οπαδών των αριστοκρατών και των τυράννων και, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, είναι πιθανό να σχετίζεται με το Κυλώνειον άγος.

Το πρώτο βυζαντινό μοναστήρι στην Ισπανία

Το πρώτο βυζαντινό μοναστήρι που έχει βρεθεί ποτέ στην Ιβηρική Χερσόνησο ταύτισαν πρόσφατα αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Αλικάντε στα περίχωρα της πόλης Έλντα της νοτιοανατολικής Ισπανίας. Το μοναστήρι, που ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της οκταγωνικής βασιλικής, βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου και έχει εμβαδόν 84 τ.μ. Ίχνη του μοναστηριού είχαν εντοπιστεί για πρώτη φορά το 1873, αλλά μόλις στη δεκαετία του 1980 άρχισαν να εμφανίζονται ενδείξεις πως δεν επρόκειτο για κτίριο των Ρωμαίων ή των Βησιγότθων, όπως πιστευόταν μέχρι τότε, αλλά για χριστιανικό ναό.

Τώρα, μετά από έρευνες 25 ετών, ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και διευθυντής του τοπικού αρχαιολογικού μουσείου Αντόνιο Μανουέλ Ποβέδα (Antonio Manuel Poveda) δηλώνει βέβαιος πως πρόκειται για βυζαντινό μοναστήρι της εποχής του Ιουστινιανού. Όπως εξηγεί, ο χώρος αυτός λειτουργούσε παράλληλα και ως ένα είδος ελεγκτή της γνησιότητας των αυτοκρατορικών νομισμάτων που κυκλοφορούσαν στην περιοχή, αλλά και ως εγγυητής των οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των κατοίκων και των εμπόρων.

Εκτός από τον ίδιο τον ναό, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει ακόμα στο φως νομίσματα με ελληνικές εγχαράξεις, μεγάλη οκταγωνική βάση στηλών, χαρακτηριστική της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και μοναδική μέχρι σήμερα σε ολόκληρη τη χερσόνησο, καθώς και λειτουργικά αντικείμενα της ορθόδοξης λειτουργίας, όπως λαβίδα (κουτάλι) και λόγχη (μαχαίρι).

Βρέθηκαν τα λείψανα του θρυλικού «Σογκούν»

Ακριβώς τετρακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του το 1620, Ιάπωνες επιστήμονες κατάφεραν να ταυτοποιήσουν τα λείψανα του Ουίλλιαμ Άνταμς (William Adams), του Βρετανού ναυτικού που ναυάγησε το 1600 στις ακτές της Ιαπωνίας και κατόπιν παρέμεινε στη χώρα ως σαμουράι και σύμβουλος του ανώτερου στρατιωτικού ηγέτη της εκείνη την εποχή. Ο Άνταμς ήταν ο πρώτος Βρετανός υπήκοος που έφτασε ποτέ στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και η συναρπαστική ιστορία του έγινε γνωστή παγκοσμίως από το μυθιστόρημα του James Clavell Σογκούν, που μεταφέρθηκε στην τηλεόραση το 1980.

Τα λείψανα ανακαλύφθηκαν το 2019 σε ένα μικρό δοχείο, που εντοπίστηκε στην κορυφή ενός λόφου, στο νησί Χιράντο της επαρχίας Ναγκασάκι. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα οστά μεταφέρθηκαν στο δοχείο γύρω στο 1930, μετά την παραμονή τους για πολλούς αιώνες στο έδαφος. Χρησιμοποιώντας τεχνικές ανίχνευσης μέσω DNA, διαπίστωσαν ότι τα οστά ανήκουν σε άνδρα από τη Βόρεια Ευρώπη, που πέθανε μεταξύ του 1590 και του 1620 σε ηλικία από 40 έως 59 ετών (ο Άνταμς ήταν 55 ετών). Μολονότι την ίδια περίοδο στο Χιράντο ενταφιάστηκαν και άλλοι Βρετανοί, οι ερευνητές είναι πεπεισμένοι πως πρόκειται για τα οστά του Άνταμς, συνυπολογίζοντας και το στοιχείο πως το δοχείο βρέθηκε σε οικόπεδο που, σύμφωνα με τα τοπικά αρχεία, είχε αγοράσει το 1613 ο Βρετανός σαμουράι.

Η άγνωστη ιστορία της ΛΟΑΤ κοινότητας

Νέα στοιχεία και άγνωστες πτυχές για την ιστορία της ΛΟΑΤ κοινότητας (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, τρανς/διεμφυλικοί) στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, ήδη από τον 19ο αιώνα, προσφέρουν δύο νέες μελέτες που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Την πρώτη μελέτη Female Husbands – A trans history  (Cambridge University Press) έγραψε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας στο Κολέγιο Amherst της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ) Τζεν Μάνιον (Jen Manion). Η συγγραφέας εξετάζει πολλές περιπτώσεις γυναικών από την εποχή της αποικιοκρατίας έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που άλλαξαν φύλο, έζησαν ως άντρες και παντρεύτηκαν γυναίκες. Σύμφωνα με τη Μάνιον, οι διεμφυλικοί αυτοί άνθρωποι αποδείχθηκαν πρωτοπόροι, καθώς στάθηκαν θαρραλέα απέναντι στις κοινωνικές προκαταλήψεις και τους τεράστιους κινδύνους που αντιμετώπιζαν.

Η δεύτερη μελέτη έχει τίτλο Trans America: A Counter-History  (Polity), και συγγραφέας της είναι ο κορυφαίος μελετητής της κοινωνικής και πολιτιστικής ιστορίας του σεξ και του φύλου Μπάρρυ Ρέυ (Barry Reay), ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ώκλαντ (Νέα Ζηλανδία). Ο Ρέυ μελετάει διεξοδικά την περίοδο από τον 19ο αιώνα έως την τρανσεξουαλική «κορύφωση» των δεκαετιών του ’60 και του ’70, το διεμφυλικό κίνημα της δεκαετίας του ’90 και τη σημερινή εποχή.

Είναι δύο βιβλία που αθροίζουν σημαντικές γνώσεις για τη νεότερη κοινωνική ιστορία του δυτικού κόσμου και ειδικότερα για τα θέματα των δικαιωμάτων των γυναικών και τις έμφυλες διακρίσεις.

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 625 Ιούλιος 2020>>