Θανάσης Διαμαντόπουλος

Ο Εθνικός διχασμός και η κορύφωσή του. Η δίκη των «Έξι». Εξιλασμός ή δικαστικός φόνος

εκδ. Πατάκη, 2022, σελ.: 320, τιμή: 15,50 €

Η αποκληθείσα Δίκη των «΄Εξι», δεν θα μπορούσε να προκύψει με το συγκεκριμένο αποτέλεσμα παρά μόνο ως κορύφωση και επίστεψη του  προηγηθέντος Εθνικού Διχασμού. Χωρίς αυτόν και χωρίς το κλίμα που αυτός δημιούργησε, χάρη στο οποίο κατέστη πλέον εύκολη η «αμφοτέρωθεν» θεώρηση των πολιτικών αντιπάλων ως εθνικών «προδοτών», δεν θα είχε καταστεί δυνατή υπό ουδεμία συγκυρία, μια τέτοια κατάληξη. Άλλωστε αυτή είναι προφανές πως αποτελούσε πολιτική μάλλον –υπό την κοινωνική πίεση βέβαια– παρά δικαστική απόφαση.

Στην πραγματικότητα η Δίκη των «΄Εξι» ήταν δίκη των οκτώ. Πέραν των έξι καταδικασθέντων εις θάνατον και εκτελεσθέντων, δηλαδή του στρατηγού Γεωργίου Χατζηανέστη, καθώς και των πρώην πρωθυπουργών Δημητρίου Γούναρη, Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Νικολάου Στράτου και των πρώην υπουργών, Στρατιωτικών και Εξωτερικών αντίστοιχα κατά την επίδικη περίοδο, Νικολάου Θεοτόκη και Γεωργίου Μπαλτατζή, υπήρχαν δύο ακόμη υπόδικοι, ο ναύαρχος Μιχαήλ Γούδας και ο στρατηγός Ξενοφών Στρατηγός, επίσης ασκήσαντες –σχετικώς ήσσονα– υπουργικά καθήκοντα κατά την περίοδο 1920-1922. Αυτοί όμως καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά. Στη συνέχεια αποφυλακίστηκαν το 1924, λόγω της αμνησίας που χορηγήθηκε από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.

Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος –ομότιμος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου–, στο βιβλίο του αναδεικνύει τις πολύμορφες κοινωνικές, ψυχολογικές και ιδεολογικές ρίζες, αλλά και τις πιο χαρακτηριστικές εκφάνσεις του Εθνικού Διχασμού, αφού μόνο αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη δικαστική ή δικοφανή εξόντωση ολόκληρης ουσιαστικά της πολιτικής ηγεσίας της μιας εκ των δύο παρατάξεων στις οποίες είχε διαιρεθεί από το 2015 η χώρα. Προβάλει επίσης το ανεξίτηλο αποτύπωμα αυτού του δικαστικού δράματος, το οποίο σφράγισε και εν πολλοίς προσδιόρισε πολλές πτυχές και διαστάσεις της πολιτικής ζωής της χώρας μας κατά το μεγαλύτερο μέρος της μεσοπολεμικής περιόδου.

Στο πρώτο μέρος επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στο ιστορικό, κοινωνικό και ψυχολογικό υπόστρωμα του Διχασμού. Αυτό που κατέστησε κοινωνικά ανεκτό και πολιτικά μη αδιανόητο τον δικαστικό χαρακτηρισμό του συνόλου των δημοκρατικά εκλεγμένων στην κυβέρνηση της χώρας ηγετών της μίας μεγάλης παράταξης ως εθνικών προδοτών. Στο δεύτερο μέρος εστιάζει στη διαχρονικότητα του ψυχολογικού αποτυπώματος της συγκεκριμένης Δίκης και της φοβερής κατάληξής της. Διερευνά και αποτυπώνει τον τρόπο και τον βαθμό που αυτή επηρέασε τη δημόσια ζωή της χώρας.

Ο συγγραφέας με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Δίκη επαναφέρει το γεγονός στη δημόσια συζήτηση επισημαίνοντας  τις τραγικές του συνέπειες για την πολιτική ζωή της χώρας. Η κατηγορία της προδοσίας δεν είχε σημαδέψει την ελληνική πολιτική εξέλιξη ως το ξέσπασμα του Εθνικού Διχασμού, αλλά μετά την έκρηξή του –και κυρίως μετά την Δίκη των «΄Εξι»– κυριάρχησε στην πολιτική μας κουλτούρα.

Ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος, με αξιοσημείωτο θάρρος και λόγο αρκετά τολμηρό, εμπεριστατωμένο και σαφή εστιάζει σε ένα κρίσιμο επεισόδιο της ελληνικής πολιτικής Ιστορίας, το οποίο από πολλές απόψεις καθόρισε την πορεία της χώρας. Επιχειρεί να καταλήξει σε μια δίκαια και ασφαλή κρίση για τα γεγονότα που συνθέτουν, συνολικά, το ελληνικό δράμα της ταραχώδους εκείνης περιόδου.

Τεύχος 674 (Αύγουστος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>