Ιωάννης Β. Δασκαρόλης

Το αιματηρό συλλαλητήριο της 9ης Δεκεμβρίου 1923

Η Δύση της Βασιλείας στην Ελλάδα

Εκδ. Επίκεντρο, 2024, σελ.: 168, τιμή: 11.00€

To συλλαλητήριο της 9ης Δεκεμβρίου  1923 δεν υπήρξε μόνο ένα γνήσιο λαϊκό ξέσπασμα, αλλά αποτέλεσε κομβικό γεγονός στην ελληνική πολιτική και πολιτειακή Ιστορία του Μεσοπολέμου καθώς παρήγαγε σοβαρές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την τύχη της Βασιλείας στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι μνημονεύεται σε όλες τις γενικές ιστορίες έστω ως απλή αναφορά, αλλά τελικά επισκιάζεται από καταιγιστικά γεγονότα με το προνουντσιαμέντο του στρατού την ημέρα που  γνωστοποιήθηκαν τα εκλογικά αποτελέσματα και την φυγή του βασιλιά. Το συλλαλητήριο της 9ης Δεκεμβρίου αποτέλεσε έναν ακόμη κρίκο στην μακρά εικοσιπενταετή αλυσίδα του Εθνικού Διχασμού, ένα δραματικό στιγμιότυπο της εσωτερικής πολιτικής αντίθεσης της Ελλάδας του Μεσοπολέμου.

Ο όγκος του συλλαλητηρίου υπήρξε μεγάλος καθώς οι περισσότεροι διαδηλωτές είχαν φέρει και τις οικογένειές τους, ενώ πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι η Αθήνα παρέμενε ένα ισχυρό αντιβενιζελικό πολιτικό προπύργιο, παρά την έλευση των προσφύγων στην πόλη.  Άλλωστε, ένα από τα κρίσιμα ζητούμενα για τους διοργανωτές του συλλαλητηρίου ήταν να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ένα μεγάλο (πλειοψηφικό) τμήμα του ελληνικού λαού δεν δεχόταν την πολιτειακή αλλαγή. Οι συγκεντρωμένοι που κατέκλυσαν τον χώρο μπροστά από τους στύλους του Ολυμπίου Διός δεν πρέπει να ξεπερνούσαν τις 100.000 αν και ο Τύπος της εποχής , κυρίως ο φιλοβασιλικός έκανε λόγο για 250.000-300.000 πολίτες.

Ο μεγαλύτερος όγκο των διαδηλωτών κινήθηκε προς το Σύνταγμα. Σταδιακά ανέβαινε η ένταση με τα στρατιωτικά τμήματα και τους χωροφύλακες που βρίσκονταν διάσπαρτοι σε όλο το κέντρο της πόλης, καθώς οι διαδηλωτές τους προκαλούσαν να πυροβολήσουν. Ταυτόχρονα οι πλέον φανατικοί δημοκρατικοί είχαν συγκεντρωθεί έξω από τα γραφεία της Δημοκρατικής Ενώσεως στις αρχές της οδού Πανεπιστημίου στην Ομόνοια φωνάζοντας συνθήματα κατά της Βασιλείας. Αργότερα έκανε την εμφάνισή του στην Σταδίου με κατεύθυνση προς το Σύνταγμα ένα αυτοκίνητο με βασιλόφρονες που κατάφεραν να σπάσουν τον κρατικό αποκλεισμό.

Όταν ξεκίνησαν οι πρώτοι πυροβολισμοί, άδηλο από ποιόν και από ποια κατεύθυνση οι διαδηλωτές κινούνταν ειρηνικά. Ακολούθησε πανικός, με τους διαδηλωτές να φεύγουν έντρομοι προς κατεύθυνση, άλλοι ποδοπατήθηκαν και τραυματίστηκαν, ενώ σημειώθηκαν εκτεταμένα επεισόδια σε πολλά σημεία της Αθήνας. Στη θέα των νεκρών και του αίματος οι βασιλόφρονες διαδηλωτές ηλεκτρίστηκαν αντιδρώντας βίαια και προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε κτήρια και καταστήματα της ευρύτερης περιοχής. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Α΄ Σώματος Στρατού από το αιματηρό συλλαλητήριο της 9ης Δεκεμβρίου υπήρξαν 15 με 17 νεκροί και 26 τραυματίες. Το αίμα των θυμάτων έβαψε την δύουσα Βασιλεία, αλλά και την ανατέλλουσα Αβασίλευτη Δημοκρατία. Αποτέλεσε επίσης και μια προειδοποίηση ότι η πολιτειακή αλλαγή που είχε δρομολογηθεί δεν ήταν εύκολο να σταθεροποιηθεί.

Ο Ιωάννης Β. Δασκαρόλης συνέλεξε όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και μαρτυρίες που δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο Τύπο και δημιούργησε ένα  στέρεο και αξιόπιστο ιστορικό αφήγημα για τα ταραχώδη γεγονότα της ημέρας εκείνης. Δεν παρουσιάζει μόνο την αντιβενιζελική οπτική του γεγονότος αλλά προσφέρει μια συνολική ερμηνεία εξιχνιάζοντας στον βαθμό που είναι αυτό εφικτό τι πραγματικά συνέβη.

Τεύχος 677 (Νοέμβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>