Βενετία Αποστολίδου
Η λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο
Η συγκρότηση της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας (1942-1982)

εκδ. Πόλις, 2022, σελ.: 560, τιμή: 27,70 €

Τα συγκλονιστικά γεγονότα της δεκαετίας του 1940, καθώς και η ριζική εθνική και κοινωνική κρίση που προκάλεσαν, έστρεψαν το ενδιαφέρον στη μελέτη της Ιστορίας και της λογοτεχνίας του Νέου Ελληνισμού. Κατά την περίοδο της Δικτατορίας και της Μεταπολίτευσης, το ενδιαφέρον για τη Νεοελληνική Λογοτεχνία εντάθηκε.

Το βιβλίο της Βενετίας Αποστολίδου διερευνά μια κρίσιμη περίοδο της Ιστορίας της Νεοελληνικής Φιλολογίας, τα χρόνια της διαμόρφωσής της στις Φιλοσοφικές Σχολές Αθήνας και Θεσσαλονίκης από το 1942 έως το 1982.

Η δεκαετία του 1940 αναδεικνύεται σε μια πολύ σημαντική δεκαετία για τη Νεοελληνική Φιλολογία. Ξεκινά το 1942 με τον διορισμό του Γεωργίου Ζώρα στη δεύτερη έδρα Μέσης και Νεωτέρας Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής
Σχολής Αθηνών, ενώ την ίδια χρονιά σημειώνεται η παρέμβαση του Κ. Θ. Δημαρά με την πρόταση ενός συνολικού ερευνητικού προγράμματος για τις νεοελληνικές σπουδές. Η παρέμβαση αυτή συνιστά αλλαγή παραδείγματος για τη σχέση Νεοελληνικής Φιλολογίας και Ιστορίας, όπως παρουσιαζόταν έως τότε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, αλλά και για τη σχέση Νεοελληνικής Φιλολογίας και Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας. Μεταπολεμικά, η Νεοελληνική Φιλολογία, έκανε ένα νέο ξεκίνημα στα Πανεπιστήμια της χώρας. Ακολούθησε μια ανοδική πορεία σημειώνοντας πρόοδο. Εδραιώνεται ως επιστημονικό αντικείμενο, στριμωγμένη κάπως στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, με μία έδρα μόνο, ανετότερα στη Θεσσαλονίκη όπου αναπτύσσεται απρόσκοπτα με αύξηση των εδρών.

Το έργο, η προσωπικότητα, η επιστημονική συγκρότηση και η διδασκαλία του Λίνου Πολίτη θα συμβάλλουν τα μέγιστα στην ανόρθωση του κύρους της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η δεκαετία του 1960 σημαδεύεται από την έκδοση των Αυτογράφων Έργων του Σολωμού από τον Λίνο Πολίτη το 1964. Πρόκειται για σταθμό στις σολωμικές σπουδές. Αμέσως μετά τη μεταπολίτευση θα ξεκινήσουν με εντυπωσιακό τρόπο και οι σεφερικές σπουδές. Ενώ, ηχηρή είναι κατά το διάστημα αυτής της τεσσαρακονταετίας η απουσία του Κωστή Παλαμά. Η μεγάλη αναγνώριση του οποίου ως εθνικού ποιητή στο ευρύτερο λογοτεχνικό πεδίο δεν βρίσκει το ακαδημαϊκό της αντίστοιχο στο Πανεπιστήμιο.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου πραγματεύεται τη θεμελίωση της Νεοελληνικής Φιλολογίας μέσα στο πανεπιστήμιο, καθώς τότε ιδρύθηκαν οι πρώτες έδρες. Το δεύτερο και εκτενέστερο μέρος εστιάζει στιγμές της εκλογής των καθηγητών της Νεοελληνική φιλολογίας στα δύο Πανεπιστήμια. Στο τρίτο μέρος η Αποστολίδου συνθέτει μια εικόνα της εξέλιξης των δύο Σχολών μέσα από τις διδακτορικές διατριβές που υποστηρίχτηκαν.

Σε όλη την έκταση του βιβλίου τίθενται ερωτήματα όπως: Ποια είναι η επιστημονική σκευή με την οποία καλείται ο φιλόλογος να διδάξει; Ποιες είναι οι αντιλήψεις του (πεποιθήσεις, αξίες, προκαταλήψεις) περί λογοτεχνίας, περί γλώσσας, περί κριτικής, και θεωρίας; Ποιο είναι το μορφωτικό κεφάλαιο που φέρει η μελέτη της σύγχρονης λογοτεχνίας σε σχέση με το απολύτως αδιαμφισβήτητο κεφάλαιο της αρχαιογνωσίας; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνονται και ξαναδίνονται με διαφορετικές παραλλαγές σε κάθε χρονική στιγμή της υπό εξέτασης περιόδου, και ίσως, η αναψηλάφησή τους βοηθήσει στη συλλογική μας αυτογνωσία και στην αναζήτηση απαντήσεων που να ταιριάζουν στους δικούς μας καιρούς.

Τεύχος 651 (Σεπτέμβριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>