Δημήτρης Μαλέσης
Οι υπουργοί των στρατιωτικών στο νεοελληνικό κράτος (1833-1950)

Eκδόσεις Επίκεντρο, 2020, ΣΕΛ.: 304, ΤΙΜΗ: 14,00 €

Από το 1833, οπότε και συστάθηκε το Υπουργείο Στρατιωτικών, έως το 1950, οπότε μετονομάστηκε σε Εθνικής Αμύνης, ανέλαβαν τον συγκεκριμένο υπουργικό θώκο προσωπικότητες που άφησαν σημαντικό ή και ανύπαρκτο έργο. Άλλοι έθεσαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους με σπουδαίες αποφάσεις και παραγωγή έργου και άλλοι υπήρξαν απλοί διεκπεραιωτές υποθέσεων, εντολοδόχοι και εκτελεστές αποφάσεων. Άλλοι, πάλι, σφετερίστηκαν την εξουσία και εκμεταλλεύτηκαν την ισχύ του στρατεύματος για ιδιοτελείς σκοπούς.

Σε κάθε περίπτωση πολλά από τα πρόσωπα που διετέλεσαν Υπουργοί Στρατιωτικών είχαν ρόλο καθοριστικό στη χάραξη της κυβερνητικής πολιτικής, καθώς τα εθνικά θέματα, ο αλυτρωτισμός, οι στρατιωτικές κινητοποιήσεις, οι πολεμικές συρράξεις αλλά και τα κινήματα ήταν πάντοτε παρόντα και επηρέαζαν ποικιλοτρόπως την εσωτερική πολιτική και κοινωνική ζωή.

Στο βιβλίο του Δημήτρη Μαλέση απεικονίζεται ο ρόλος και το έργο εκείνων, που από τα πρώτα βήματα του ελληνικού κράτους, ανέλαβαν την ευθύνη να προΐστανται πολιτικά του στρατού ξηράς. Ανεξαρτήτως του θετικού ή αρνητικού ρόλου που έπαιξαν οι εκάστοτε υπουργοί, σημαντικού ή ασήμαντου, επισημαίνεται η παρουσία τους μέσα στις αλλεπάλληλες κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν στον ιστορικό ρου.

Μέσα από την αναλυτική καταγραφή όλων  όσοι ανέλαβαν κατά καιρούς το Υπουργείο Στρατιωτικών, μέσα σε μια ιστορική διαδρομή 117 ετών του νεοελληνικού κράτους, αναδεικνύονται και πολλές προσωπικότητες λιγότερο γνωστές, που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στη νεοελληνική Ιστορία με το λαμπρό έργο τους. Γνωρίζουμε και άλλους, που κατέλαβαν τον υπουργικό θώκο είτε ως διεκπεραιωτές – εντολοδόχους υποθέσεων και εκτελεστές αποφάσεων, τις οποίες ελάμβαναν κάποιοι άλλοι, λιγότερο ή περισσότερο αρμόδιοι. Όπως, επίσης, σφετεριστές της εξουσίας, οι οποίοι εκμεταλλεύθηκαν την ισχύ του στρατεύματος για την χρησιμοποιήσουν για ιδιοτελείς σκοπούς.

Το βιβλίο χωρίζεται σε βασικές ιστορικές περιόδους, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως τομές στο νεοελληνικό βίο. Η πρώτη αφορά την πρώτη οθωνική δεκαετία, τότε που θεμελιώνεται το κράτος. Ακολουθεί η περίοδος της συνταγματικής μοναρχίας, μιας περιόδου που έχει την αφετηρία της στην καταλυτική επέμβαση του στρατού στις 3 Σεπτεμβρίου 1843. Στην ανατροπή της οθωνικής βασιλείας το 1862 οπωσδήποτε έπαιξε σημαντικό ρόλο ο στρατός, συμπράττοντας όπως και στην προηγούμενη επέμβασή του, με την πολιτική ηγεσία. Το 1909 συνιστά έτος τομή στη νεοελληνική Ιστορία, λόγω της επέμβασης των στρατιωτικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας και της απαρχής μιας περιόδου γεμάτης από σημαντικές εξελίξεις. Είτε πρόκειται για την παρουσία του Βενιζέλου και τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμου, είτε για τον εθνικό διχασμό, είτε για το επίτευγμα των Σεβρών και την καταστροφή του 1922, η περίοδος μέχρι το 1924 είναι από τις πλέον καθοριστικές. Η περίοδος του Μεσοπολέμου έχει ως κύριο πρωταγωνιστή το σώμα των αξιωματικών, καθώς σημαδεύεται από συνεχείς επεμβάσεις, συνωμοτικές κινήσεις και δικτατορίες. Πρόκειται για πράξεις εξωθεσμικού χαρακτήρα, μία ρεβανσιστική συνέχεια από αλληλοσυγκρουόμενες ομάδες στρατιωτικών για την νομή της εξουσίας.

Η πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική αφήγηση συμπληρώνεται με βιογραφικά σημειώματα των υπουργών, ώστε να αποδίδονται τα βασικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας όλων όσων υπηρέτησαν στη συγκεκριμένη θέση.

Τεύχος 627 (Σεπτέμβριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>