Τζέφρυ Πάρκερ, Μπρέντα Πάρκερ
Οι Πέρσες
Από την Περσέπολη στην Τεχεράνη

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Παναγιώτης Σουλτάνης,

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2017, ΣΕΛ.: 262, ΤΙΜΗ: 15,00 €

Η Περσία, η χώρα που τη δεκαετία του 1930 άλλαξε επισήμως το όνομά της σε Ιράν, είναι το λίκνο ενός αρχαίου πολιτισμού που ανάγεται στην 1η χιλιετία π. Χ. Ωστόσο παρότι βρίσκεται εγγύτερα στην Ευρώπη απ’ ότι στην υπόλοιπη Ασία, και στους αρχαίους χρόνους είχε στενές, αν και συνήθως εχθρικές, σχέσεις με τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, για την Περσία γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Τούτο οφείλεται στο ότι η Περσία αντιπροσώπευε, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Ιστορίας, τον «άλλο», τον ασιατικό πολιτισμό που ήταν ριζικά διαφορετικός από τον ελληνορωμαϊκό, ο οποίος αποτέλεσε τη βάση όπου στηρίχθηκαν η ανάπτυξη της Ευρώπης και η διαμόρφωση της κουλτούρας της.

Με την άνοδο του Ισλάμ τον 7ο αιώνα, η ιδέα ότι η Ανατολή ενσαρκώνει τον «άλλο» αναθερμάνθηκε, ενώ απέκτησε και μια νέα θρησκευτική διάσταση. Στη νέα διάσταση αυτής της Ανατολής εντασσόταν πλέον ο ισλαμικός κόσμος στο σύνολό του, ο οποίος βέβαια περιλάμβανε και την Περσία.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η θέση της Μέσης Ανατολής, της Περσίας συμπεριλαμβανομένης, στον νέο αυτοκρατορικό κόσμο που είχαν δημιουργήσει οι Ευρωπαίοι ήταν εντελώς περιθωριακή. Όμως στις αρχές του 20ού αιώνα όλα αυτά άλλαξαν, ως απόρροια μιας σημαντικής τεχνολογικής εξέλιξης, της εφεύρεσης της μηχανής εσωτερικής καύσης, που μέχρι τα μέσα του αιώνα επρόκειτο να αντικαταστήσει τα περισσότερα υφιστάμενα κινητήρια μέσα. Η νέα αυτή μηχανή χρησιμοποιούσε ως καύσιμο το πετρέλαιο. Πολύ σύντομα ανακαλύφθηκαν τεράστια κοιτάσματα στη Μέση Ανατολή. Τα πρώτα εντοπίστηκαν από τους Βρετανούς στην Περσία και αμέσως συστάθηκε η Αγγλο-Περσική, κατόπιν Αγγλο-Ιρανική, Εταιρεία Πετρελαίου. Το ενδιαφέρον για την Περσία αμέσως αναβαθμίστηκε. Η μεγαλύτερη αυτοκρατορία του αρχαίου κόσμου έγινε πλέον ένα μικρό τμήμα στην ευρύτερη σφαίρα επιρροής της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας των νεοτέρων χρόνων. Το 1980 γεννήθηκε η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και το καθεστώς υποτέλειας στη Δύση τερματίστηκε διαμιάς.

Εδώ και δεκαετίες, το Ιράν βρίσκεται σταθερά στο προσκήνιο της διεθνούς επικαιρότητας. Όμως πόσο καλά γνωρίζουμε τούτη τη χώρα και τους κατοίκους της; Είναι ένα κράτος-ταραξίας που μοιραία οδηγείται στη διεθνή απομόνωση; Είναι η κοιτίδα ενός ακραίου ισλαμιστικού φονταμενταλισμού που μας απειλεί; Άραγε η ιρανική κοινωνία βουλιάζει, πράγματι, στην καθυστέρηση και την οπισθοδρομικότητα; Τελικά, πόσο μας έχουν επηρεάσει τα στερεότυπα που επανεμφανίζονται συνεχώς;

Το βιβλίο εξιστορεί την κάθοδο των Αρίων στα εδάφη νότια της Κασπίας, τη δημιουργία μιας τεράστιας αυτοκρατορίας από τα παράλια του Αιγαίου μέχρι την Ινδία και την άνθηση ενός πολιτισμού που επηρέασε βαθιά λαούς από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Βεγγάλη και τις στέπες της Κεντρικής Ασίας. Οι συγγραφείς καταγράφουν με οξύνοια τις παραδόσεις και την ιστορία της αρχαίας και της νεότερης Περσίας, τον ισχυρό δεσμό που εξακολουθεί να τις συνδέει, αλλά και τις επιδράσεις που αυτές άσκησαν στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους το πολυτάραχο παρελθόν και η περσική εκδοχή του Ισλάμ επηρεάζουν όχι μονάχα το σύγχρονο Ιράν, μα και ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

Τεύχος 621 (Μάρτιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>