Την άνοιξη του 1915 ο Κωνσταντίνος ήταν σαράντα επτά ετών. Η πολιτική κατάσταση της χώρας ήταν τεταμένη εξαιτίας της παραίτησης της κυβέρνησης Βενιζέλου μετά τη διαφωνία του με τον Κωνσταντίνο σχετικά με την τήρηση ουδετερότητας της χώρας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ή την εμπλοκή της στο πλευρό της Τριπλής Συνεννόησης. Οι πιέσεις από την πλευρά της Αντάντ προς την κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη ήταν έντονες. Ο Κωνσταντίνος τελούσε υπό την πίεση του στενού περιβάλλοντός του υπέρ της γερμανικής πρότασης.

Η προεκλογική περίοδος του Μαΐου 1915 στιγματίστηκε από ένα απρόσμενο γεγονός, τη βαριά ασθένεια του Κωνσταντίνου, η οποία έγινε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης.

Από την πρώτη στιγμή που φάνηκε η σοβαρότητα της ασθένειας ο φιλοκυβερνητικός Τύπος προσπάθησε να τη συνδέσει με τον Βενιζέλο. Ο φιλοβενιζελικός Τύπος, πάλι, βρήκε αφορμή την ασθένεια του Κωνσταντίνου για να δημοσιεύσει πλήθος άρθρων τα οποία περιλάμβαναν και ευχές για την ταχεία ανάρρωση του ασθενή βασιλιά. Παρουσιαζόταν μία εικόνα επαναπροσέγγισης βασιλιά-Βενιζέλου, η οποία αναζωπυρώθηκε από την επίσκεψη του τελευταίου στα ανάκτορα. Ό,τι είχε προηγηθεί ανάμεσα στους δύο άνδρες κατά τους προηγούμενους μήνες γινόταν προσπάθεια να αποδοθεί στους κυβερνητικούς κύκλους και στον φιλοκυβερνητικό Τύπο. Γι’ αυτό τον λόγο η κριτική απέναντι στην κυβέρνηση Γούναρη παρέμενε σκληρότατη, ενώ, ίσως από αβρότητα, ίσως από σκοπιμότητα, στο «κάδρο» της κριτικής δεν υπήρχε καθόλου ο Κωνσταντίνος.

Οι εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 διεξήχθησαν μέσα σε κλίμα μεγάλου φανατισμού, αλλά χωρίς σοβαρά έκτροπα. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων πλειοψήφησε και στις 3 Ιουνίου  ο Γούναρης αποδέχτηκε την ήττα του κόμματός του και αναγνώρισε την πλειοψηφία των Φιλελευθέρων, χωρίς όμως να ανακοινώσει την παραίτησή του, επικαλούμενος το σοβαρό πρόβλημα υγείας του βασιλιά, το οποίο δεν του επέτρεπε ακόμα να έχει ενεργό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Με βασιλικό διάταγμα αναβλήθηκε η έναρξη εργασιών της Βουλής μέχρι τις 3 Αυγούστου.

Θεωρώντας ο Βενιζέλος το αποτέλεσμα των εκλογών ως έγκριση της εξωτερικής πολιτικής του, επανέλαβε τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Ελλάδα ως σύμμαχος απέναντι στη Σερβία εάν εκείνη δεχόταν επίθεση από τη Βουλγαρία. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1915 η Βουλγαρία κήρυξε επιστράτευση και η Ελλάδα αναγκάστηκε να πράξει το ίδιο. Ο Κωνσταντίνος επέμενε στις θέσεις του για ουδετερότητα. Τελικά δέχτηκε να επιστρατεύσει 18.000 εφέδρους, για το ενδεχόμενο βουλγαρικής επίθεσης.

Εν τω μεταξύ τα στρατεύματα της Αντάντ αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Με αφορμή τον λόγο του Βενιζέλου στη Βουλή υπέρ της απόβασης της Αντάντ, την προηγουμένη της απόβασης, που κατέληξε στην ψήφιση της επιστράτευσης για βοήθεια των συμμάχων Σέρβων, ο Κωνσταντίνος ζήτησε και έλαβε την παραίτησή του. Στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 6 Δεκεμβρίου 1915 το κόμμα του Βενιζέλου θα απέχει θεωρώντας αντισυνταγματικές τις πράξεις των Ανακτόρων. Έτσι, το νεοσχηματισθέν Κόμμα Εθνικοφρόνων κέρδισε –αν και χωρίς αντίπαλο– τις εκλογές. Οι φιλοβασιλικές κυβερνήσεις που διορίστηκαν στη συνέχεια διατήρησαν την πολιτική της ουδετερότητας. Οι Έλληνες διχάστηκαν ανάμεσα στις δύο παρατάξεις, φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών, κάτι που συντέλεσε στην άνδρωση του εθνικού διχασμού, με όλα τα μεταγενέστερα επακόλουθά του.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 683 (Μάιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>