Βιβλίο & Ιστορία
Johan Ickx | To γραφείο
Johan Ickx
To γραφείο
Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ και οι Εβραίοι
Μετάφραση: Άγγελος Μουταφίδης
Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ.: 544, τιμή: 26,00 €
Τι γνώριζε ο Πάπας Πίος ΙΒ΄για τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και πότε πληροφορήθηκε για αυτές; Η Αγία Έδρα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της ώστε να συντρέξει τα θύματα της ναζιστικής βαρβαρότητας; Πρόκειται για ερωτήματα που παρέμεναν και παραμένουν αδιευκρίνιστα-αναπάντητα. Αφότου εκλέχτηκε Πάπας στις 2 Μαρτίου 1939 υπό το όνομα Πίος ΙΒ΄, ο Εουτζένιο Πατσέλι (1876-1958) άφησε πίσω του μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά. Πριν από την εκλογή του στο Παπικό αξίωμα, υπηρέτησε ως γραμματέας του Τμήματος Ιδιαίτερων Εκκλησιαστικών Υποθέσεων του Βατικανού, «Νούντσιος» και «Υπουργός Εξωτερικών» του Κράτους, θέσεις από τις οποίες εργάστηκε για τη σύναψη συνθηκών με ευρωπαϊκά και λατινοαμερικανικά κράτη, ιδίως δε για τη σύναψη του λεγόμενου «Reichskonkordat» με τη Ναζιστική Γερμανία. Η Παποσύνη του κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εξακολουθεί να είναι θέμα ιστορικής αντιπαράθεσης. Εκθειάστηκε ως σωτήρας της Ρώμης και πολλών Εβραίων, ενώ, αργότερα, επικρίθηκε για την παθητικότητά του κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Το 2000 ο Πάπας Φραγκίσκος αποφάσισε να καταστούν προσβάσιμα στους ερευνητές τας αρχεία του ποντιφικάτου του Πίου ΙΒ΄, επιτρέποντας έτσι να αρθεί, το πέπλο που κάλυπτε τη στάση του Πάπα και της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι στους ναζί.
Ο Γιόχαν Ιγκς υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων της Γραμματείας του Κράτους του Βατικανού, μετά από υπερδεκαετή εμπερία ανέλαβε να ερευνήσει ένα όγκο σχεδόν ενός εκατομμυρίου εφτακοσίων χιλιάδων εγγράφων. Πρόκειται για μοναδικά ντοκουμέντα που αποκαλύπτουν την υπόγεια επιρροή του Βατικανού και τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξε ο Πάπας στην κατεχόμενη από τους ναζί ευρωπαϊκή ήπειρο. Πρόκειται για την τέχνη της «ήπιας» διπλωματίας σε μια από τις κορυφαίες στιγμές της.
Τα αδημοσίευτα αρχεία του Βατικανού ρίχνουν για πρώτη φορά φως στον ρόλο του Πίου ΙΒ΄ και του Βατικανού κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου: στην αλληλογραφία του με τον Πρόεδρο Ρούσβελτ με στόχο την αποτροπή της κλιμάκωσης του πολέμου, στην υποστήριξη που προσέφερε στο δίκτυο της «Οδού Διαφυγής» της Ρώμης για να βοηθήσει τους διωκόμενους, στις διπλωματικές προσπάθειες της Αγίας Έδρας να αναστρέψει την πολιτική του Τρίτου Ράιχ, στην απόρριψη των φυλετικών νόμων του Πετέν, στην οργανωμένη τέλεση εσπευσμένων βαπτίσεων προκειμένου χιλιάδες Εβραίοι να αποφύγουν τον εκτοπισμό ή, ακόμα, στην καταγγελία των ναζιστών ιερέων που κυβερνούσαν τη Σλοβακία.
Ο Γιόχαν Ιγκς αφηγείται τη Μεγάλη Ιστορία μέσα από πλήθος ανθρώπινες και εμβληματικές μικροϊστορίες, όπου διαφαίνονται οι αποκλίσεις που επικρατούσαν στο εσωτερικό του Βατικανού. Αναβιώνει τη ζωή του Γραφείου και την δραστηριότητα της Γραμματείας του Κράτους (του Υπουργείου των Εξωτερικών του Βατικανού) την εποχή του Πολέμου. Αποκαλύπτει πλήθος σημαντικών ντοκουμέντων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η εξιστόρηση της περιπέτειας μιας Διακοίνωσης διαμαρτυρίας της Αγίας Έδρας προς τον υπουργό Εξωτερικών του Ράιχ (τον Μάρτιο του 1943), η οποία διαβάστηκε μεν από τις ναζιστικές αρχές, αλλά στη συνέχεια επιστράφηκε. Τούτη η απόρριψη ενός επίσημου διαβήματος ισοδυναμούσε, στην πραγματικότητα, με ρήξη στις διπλωματικές τους σχέσεις.
Τεύχος 680 (Φεβρουάριος 2025)
Γράψτε ένα σχόλιο
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.