Aλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης

Για τις πηγές της ιστορίας και του πολιτισμού του Βυζαντίου (ελληνόγλωσσες και ξενόγλωσσες)

εκδ. Ηρόδοτος, 2023, σελ.: 640, τιμή, 31,80 €

Στην εποχή μας ο κλάδος της βυζαντινολογίας συγκαταλέγεται μεταξύ των εν γένει μεσαιωνολογικών σπουδών με την πλουσιότερη βιβλιογραφική/γραμματολογική τεκμηρίωση, αρκετά μάλιστα σχετικά βιβλία είτε έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, είτε έχουν εκδοθεί από Έλληνες επιστήμονες. Επιπλέον υπάρχουν πλέον αρκετά λεξικογραφικά/εγκυκλοπαιδικά χρηστικά εργαλεία έρευνας, καθώς και συλλογικοί τόμοι εισαγωγικού χαρακτήρα στις βυζαντινές σπουδές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μαρτυρούμενη πρόοδος της βυζαντινής επιστήμης έχει τις καταβολές της στην προσφορά των πρώτων Ευρωπαίων «βυζαντινολόγων» που από τα μέσα του 16ου αιώνα, ξεκινώντας από την Γερμανία και κατόπιν επεκτεινόμενοι στη Γαλλία και σε άλλες χώρες της Δύσης, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την γένεση των βυζαντινών σπουδών, την ίδρυση της πρώιμης βυζαντινολογίας.

Ο Αλέξιος Γ. Κ. Σαββίδης –ομότιμος καθηγητής  Ιστορίας Μεσαιωνικών και Βυζαντινών Χρόνων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου– κωδικοποιεί την γραμματολογική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί, στα 120 και πλέον χρόνια της βυζαντινολογίας, από τους Κάρολο Κρουμπάχερ, Μαρία-Ελιζαμπέτα Κολόνα και Γκιούλα Μόρατσβικ έως τους Χανς-Γκέρογκ Μπεκ, Χέρμπερ Χούνκερ, Νικόλαο Τωμαδάκη, Ιωάννη Καραγιαννόπουλο, Άρμιν Χόλβεγκ, Αλεξάντρ Καζντάν, Απόστολο Καρπόζηλο, Θεοχάρη Δετοράκη, κ. ά., οι οποίοι με τις εργασίες τους έθεσαν στέρεες τις βάσεις της νεότερης βυζαντινολογικής γραμματείας, με ιδιαίτερη έμφαση στην βυζαντινή ιστοριογραφία και χρονικογραφία.

Την αποτύπωση όλου αυτού του πολύτιμου υλικού, εμπλουτισμένου με τις νέες εκδόσεις – μεταφράσεις – νεοελληνικές αποδόσεις – σχολιασμούς και ειδικές μελέτες, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, καταγράφει ο Σαββίδης, για τις τρεις κύριες βυζαντινές ιστορικές περιόδους (τέλη 3ου/αρχές 4ου έως αρχές 8ου – αρχές 8ου έως αρχές 11ου – αρχές 11ου έως β΄ μισό 15ου αιώνων), αλλά και για το πρώτο τμήμα της αμέσως ακολουθούσας μεταβυζαντινής (β΄ μισό 15ου – β΄ μισό 16ου αιώνα), που στην ουσία συνέχισε την βυζαντινή ιστοριογραφική και χρονικογραφική παράδοση. Παρέχονται εδώ οι απαραίτητες γενικές πληροφορίες για τους Βυζαντινούς/Μεταβυζαντινούς και τους άλλους μεσαιωνικούς/μεταμεσαιωνικούς συγγραφείς (χριστιανούς της Δύσης, του σλαβοβαλκανικού κόσμου και της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, μουσουλμάνους αραβόφωνους, ιρανόφωνους και τουρκόφωνους, Ιουδαίους, κ.ά.), για τα έργα τους  και για τις καλυπτόμενες ιστορικές περιόδους σε αυτά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις νεότερες εκδόσεις ή νεοελληνικές αποδόσεις των βυζαντινών/ελληνοφώνων, καθώς και στις ελληνικές μεταφράσεις των ξενόγλωσσων πρωτογενών πηγών, με βιβλιογραφικά επικαιροποιημένες γραμματολογικές και εγκυκλοπαιδικές/λεξικογραφικές αναφορές για περαιτέρω έρευνα.

Ένα βασικό στοιχείο, που διαφοροποιεί το βιβλίο του Αλέξιου Γ. Κ. Σαββίδη από άλλα γραμματολογικά συνθετικά έργα, σχετίζεται με τον τρόπο μνείας των συγγραφέων των πηγών, καθώς και των περί αυτών γραμματολογικών στοιχείων, όχι σε αντιστοιχία με τον αιώνα ή την περίοδο κατά την οποία αυτοί έζησαν και σταδιοδρόμησαν, αλλά με βάση την απόλυτη χρονολογική αντιστοιχία της χρονικής περιόδου που περιγράφουν στα έργα τους – κάτι το οποίο διευκολύνει τον αναγνώστη να διαγνώσει εναργέστερα την αποτύπωση της προσφοράς και της σημασίας των συγκεκριμένων πηγών κάθε περιόδου, όχι μόνο μέσω των απολύτως συγχρόνων, αλλά και μέσω των μεταγενέστερων μεσαιωνικών πηγών, ιδίως των έργων των Βυζαντινών και των Μεταβυζαντινών χρονικογράφων.

Τεύχος 670 (Απρίλιος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>