Ιωάννης Β. Δασκαρόλης

Μεταξάς εναντίον Τσαλδάρη

εκδ. Επίκεντρο, 2023

Η άγνωστη αντιβενιζελική σύγκρουση (1924-1928)

σελ.: 304, τιμή:  18,00€

Η Μικρασιατική καταστροφή δεν άφησε ανεπηρέαστο τον αντιβενιζελισμό. Το πολιτικό σύστημα των μετανοεμβριανών Κυβερνήσεων πήρε όλο το πολιτικό κόστος για την καταστροφή ενώπιον της κοινής γνώμης και οι ηγέτες του εκτελέστηκαν στο Γουδή. Ο αντιβενιζελισμός αποκεφαλίστηκε και έμεινε ανέστιος ενώπιον των εκτελέσεων που οι περισσότεροι ήταν βέβαιοι ότι τελικά θα αποσοβούνταν μέσω του Διεθνούς Παράγοντα. Μέσα στο πολιτικό χάος του αντιβενιζελισμού και της ουσιαστικής διάλυσης του Λαϊκού Κόμματος αναδύθηκε ο Ιωάννης Μεταξάς ο οποίος κατάφερε μέσω των εφημερίδων που τον στήριζαν να συσπειρώσει όλους τους πολιτευτές των αντιβενιζελικών και να προβάλλει ως πιθανός διεκδικητής της εκλογικής νίκης του Δεκεμβρίου του 1923. Το κίνημα Γαργαλίδη – Λεοναρδόπουλου τον Οκτώβριο του 1923, που είχε σαφή αντιβενιζελικό προσανατολισμό συνδέθηκε άμεσα με τον Μεταξά που είχε γνώση των συνομωσιών και το στήριξε εκ των υστέρων. Μετά τη συντριβή του ο Μεταξάς αναγκάστηκε να δραπετεύσει στο εξωτερικό.

Με την εκτέλεση των «Εξι», το Λαϊκό Κόμμα είχε υποστεί μεγάλο πλήγμα. Παρέμεινε ακέφαλο, ενώ πολλά στελέχη του απογοητευμένα είχαν αποφασίσει να αποσυρθούν από την ενεργό πολιτική. Την ανασύσταση του κόμματος αποφάσισε ο Παναγής Τσαλδάρης. Στις εκλογές του 1926, ο λαός ενίσχυσε τους μετριοπαθείς των δύο πλευρών. Δηλαδή, τη δεξιά πτέρυγα των Φιλελευθέρων (Γεώργιος Καφαντάρης – Ανδρέας Μιχαλακόπουλος) και το Κόμμα των Ελευθεροφρόνων του Μεταξά.

Το Λαϊκό Κόμμα, κύριος φορέας του αντιβενιζελισμού, δεν αναγνώρισε την αβασίλευτη δημοκρατία που ανακηρύχθηκε τον Μάρτιο του 1924  αν και ο Μεταξάς έσπευσε να την αναγνωρίσει το 1924 ελπίζοντας ότι θα βγάλει τον αντιβενιζελισμό από την απομόνωση και υπό την ηγεσία του. Ενδεικτικό όμως των αντιλήψεων του πολιτικού χώρου που υπηρετούσε ήταν το γεγονός ότι ακριβώς αυτή η εκ μέρους του αναγνώριση της αβασίλευτης δημοκρατίας είχε συνέπεια να διατηρήσει το Λαϊκό Κόμμα την εκλογική πρωτοκαθεδρία του ευρύτερου αντιβενιζελικού ρεύματος στις εκλογές του 1926. Η τάση αυτή εντάθηκε στις εκλογές του 1928 στις οποίες συμμετείχε ο Βενιζέλος. Ενώπιον της πόλωσης ο Μεταξάς συνετρίβη και μόνο το Λαϊκό Κόμμα διατήρησε μια υπολογίσιμη εκπροσώπηση. Τα δύο κόμματα του αντιβενιζελισμού είχαν πολύ περισσότερα κοινά από διαφορές και οι πολιτευτές τους τόσο σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών όσο και σε επίπεδο πολιτικού λόγου είχαν σχεδόν όμοιο πολιτικό αποτύπωμα. Η έξαλλη πολιτική και πολιτειακή ρητορική των αδιάλλακτων σε συνδυασμό με τις προσωπικές φιλοδοξίες των ηγετικών στελεχών του αντιβενιζελισμού έδωσαν  το τελικό αποτέλεσμα μιας σφοδρής σύγκρουσης την περίοδο 1924-1928.

Έως τώρα δεν υπήρξε κάποια αυτοτελής μελέτη ή δημοσίευμα με θέμα τον αντιβενιζελισμό της περιόδου 1924-1928. Ο αντιβενιζελισμός συνήθως αποτιμάται αρνητικά από τους ιστορικούς,  κυρίως γιατί οι επιλογές του τόσο κατά τον Εθνικό Διχασμό όσο και κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία δεν δικαιώθηκαν από τις εξελίξεις.

Ο Ιωάννης Β.  Δασκαρόλης στο βιβλίο του αναδεικνύει τις εσωτερικές αντινομίες του αντιβενιζελισμού, ανακαλύπτει, ιχνηλατεί και παρακολουθεί τις προσωπικές και ενδοπαραταξικές συγκρούσεις που τελικά διαμόρφωσαν τις κυρίαρχες πολιτικές του απέναντι στο κράτος και την ελληνική κοινωνία. Προσφέρει στη βιβλιογραφία μας μια πλήρη και ακριβοδίκαια αποτίμηση της περιόδου.

Τεύχος 668 (Φεβρουάριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>