Άρης Σφακιανάκης

Ο Πρίγκιψ του δευτέρου ορόφου
Στον καιρό του Όθωνα

εκδ. Κέδρος, 2023, σελ.: 512, τιμή: 18,80 €

Η Οθωνική περίοδος έχει μείνει με μάλλον αρνητικό πρόσημο στη συνείδηση του ελληνικού λαού, με κυρίαρχο τον χαρακτηρισμό «Βαυαροκρατία». Στη διάρκειά της τέθηκαν τα θεμέλια του διοικητικού μηχανισμού, εγκαθιδρύθηκαν θεσμοί με αξιοθαύμαστη διάρκεια μέσα στο χρόνο, διαμορφώθηκε το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκαν για μακρό διάστημα οι ελληνικές εξελίξεις. Ο Όθων εξάλλου, αν και Βαυαρός στην καταγωγή, δεύτερος γιός του φιλέλληνα μονάρχη Λουδοβίκου Α΄ υπήρξε ο επίδοξος ενσαρκωτής της Μεγάλης Ιδέας, την οποία ενστερνίστηκε ειλικρινά εκφράζοντας έτσι τους εθνικούς πόθους των Ελλήνων. Η στάση του αυτή τον κατέστησε κατά διαστήματα δημοφιλή στον ελληνικό λαό. Από την άλλη τον έφερε συχνά σε σύγκρουση με ξένες Δυνάμεις πρωτίστως με την Μεγάλη Βρετανία.

Η οικογένεια του αγάπησε πραγματικά την Ελλάδα. Ο πατέρας του, όταν ανήλθε στον θρόνο της Βαυαρίας άλλαξε ακόμη και τον τρόπο γραφής της Βαυαρίας από «Baiern» σε «Bayern» για να συμβαδίζει με την ελληνική ορθογραφία. Ο δε Όθων απέδειξε την αγάπη του αυτή, ακόμη και στο τέλος της ζωής του. Μάλιστα, πέντε χρόνια πριν, το 1862, όταν έφθανε στο Μόναχο μετά την εκθρόνισή του από την Ελλάδα, όχι μόνο δεν απαρνήθηκε τη χώρα που αγάπησε αλλά και η επίσημη υποδοχή του έγινε στα Προπύλαια του Μονάχου που μόλις είχαν εγκαινιασθεί με χαραγμένα ονόματα Ελλήνων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821.

Κατά την περίοδο της βασιλείας του συντελέσθηκε ένα σημαντικό βήμα για τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους, ιδίως στους τομείς της διοίκησης, της δικαιοσύνης και της εκπαίδευσης. Κορυφαία στιγμή ασφαλώς αποτέλεσε η ίδρυση του πρώτου πανεπιστημίου, με το τότε «Οθώνειο» Πανεπιστήμιο να συμβολίζει την πνευματική αναγέννηση του ελληνικού έθνους.

Όλα αυτά δεν αναιρούν βέβαια τα σοβαρά μειονεκτήματα της διακυβέρνησής του. Μπορεί να αγάπησε πραγματικά την Ελλάδα, φαίνεται όμως ότι δεν γνώριζε και δεν εμπιστεύθηκε όσο θα έπρεπε τον ελληνικό λαό. Μέχρι την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 δεν συναινούσε στην ψήφιση Συντάγματος, ενώ γενικότερα οι Βαυαροί κυριαρχούσαν στον στρατό και στον κρατικό μηχανισμό. Ήταν αναβλητικός και δεν διακρινόταν για την αποφασιστικότητά του, σε αντίθεση με την ενθουσιώδη Αμαλία που διεκδικούσε ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή.

«Ελαφρυντικά» μπορεί να υπάρχουν πολλά. Η απειρία σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας του, η ασθενική κράση του, η έλλειψη διαδόχου και τα συνεχή προσκόμματα από τις Μεγάλες Δυνάμεις και ιδίως από τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία με τους ναυτικούς αποκλεισμούς επιδείνωνε ακόμη περισσότερο την κακή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, ήταν μία από τις κύριες αιτίες της δυσαρέσκειας απέναντι του.

Στο ιστορικό μυθιστόρημα Ο πρίγκιψ του δεύτερου ορόφου, μέσω συγκεκριμένων αφηγηματικών επιλογών αναπλάθεται λογοτεχνικά η ιστορική περίοδος των χρόνων Όθωνα. Ο Άρης Σφακιανάκης για μια ακόμη φορά χρησιμοποιεί τη φόρμα του ιστορικού μυθιστορήματος για να αφηγηθεί –σεβόμενος την Ιστορία– μια σημαντική περίοδο του τόπου, που έχει προσπεραστεί από την έρευνα.

Με λογοτεχνική δεινότητα και επιδέξιο τρόπο συνθέτει ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, ζωντανεύοντας μια άγνωστη εν πολλοίς περίοδο της Ιστορίας μας.

Τεύχος 667 (Ιανουάριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>