Mηνάς Αλ. Αλεξιάδης

Έλληνες και ξένοι λαογράφοι

Βιοεργογραφικά μελετήματα

εκδ. Κλειδάριθμος 2022, σελ.: 412, τιμή: 22,00 €

Η Λαογραφία ως επιστήμη ασχολείται με όλες τις πτυχές του λαϊκού πολιτισμού σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο. Ο παραδοσιακός πολιτισμός από τον 19ο αιώνα ως και τα μέσα του 20ου αιώνα – όπου τέθηκαν οι μεθοδολογικές και οι θεωρητικές βάσεις της επιστήμης της Λαογραφίας – δυστυχώς λανθασμένα θεωρούνταν ως ένα ακίνητο και στατικό σώμα στοιχείων του πολιτισμού, τα οποία ανάγονται σε προγενέστερες μορφές της κοινωνικής εξέλιξης που επιβιώνουν και μένουν ίδια στο πέρασμα του χρόνου και δεν επηρεάζονται από τη σύγχρονη κοινωνική οργάνωση, γι’ αυτό και αναζητήθηκαν στον αγροτικό χώρο. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική, καθώς ο πολιτισμός μεταλλάσσεται μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τα διάφορα κομμάτια την κοινωνίας. Ο παραδοσιακός πολιτισμός είναι δυναμικός, αφού τα στοιχεία του δεν επιβιώνουν απλώς στο περιθώριο της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά μεταλλάσσονται και εξελίσσονται. Επομένως, ο λαϊκός πολιτισμός δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν, αλλά είναι και το σήμερα, η κοινωνία που ζούμε σε όλες τις μορφές της, τις δραστηριότητες και τις εκφάνσεις της.

Η Λαογραφία ανέλαβε το δύσκολο έργο ανάπτυξης εθνικής συνείδησης. Την προς τα έξωθεν καλή μαρτυρία ανέλαβαν οι διανοούμενοι του τόπου με την μελέτη της λαϊκής παράδοσης, δειλά στο ξεκίνημα, αλλά με αυξημένη αυτοπεποίθηση αργότερα. Οι Έλληνες λαογράφοι οργάνωσαν την προσπάθεια τους, που ήταν εκείνη της πολιτιστικής συνέχειας και μπορούμε να πούμε ότι είχε διπλό σκοπό. Από την μια να πετύχουν το ξύπνημα όσο το δυνατόν περισσότερο της εθνικής συνείδησης του λαού και από την άλλη, να γίνει κατορθωτό να κερδίσουν την θετική στάση των Ευρωπαίων.

Η ελληνική Λαογραφία θα καθιερωθεί ως επιστήμη το 1909 από το Νικόλαο Πολίτη ο οποίος την χαρακτηρίζει ως εθνική επιστήμη, η οποία σκοπό έχει την ανακάλυψη του εθνικού χαρακτήρα αλλά και την επισήμανση των όποιων ξένων επιρροών. Η Λαογραφία στη συνέχεια θα ταυτιστεί απόλυτα με τους εθνικούς στόχους και υπηρετεί την Μεγάλη Ιδέα.

Μεταπολεμικά οι λαογράφοι θα αναθεωρήσουν τον εθνικό προσανατολισμό τους ακόμα και τον φιλολογικό, επιζητώντας πλέον για την Λαογραφία έναν κοινωνικό-ιστορικό προσανατολισμό. Σήμερα η ελληνική Λαογραφία προσανατολίζεται προς τις ευρύτερες ανθρωπιστικές σπουδές, ξεφεύγει από τη όρια της αυστηρά εθνικής επιστήμης και ανοίγει τον διάλογο με την σύγχρονη κοινωνική επιστήμη και την ανθρωπολογία. Αναθεωρεί και αναδιαμορφώνει τη σχέση της με την Ιστορία και παράλληλα σέβεται και τιμά το παρελθόν της

Ο Μηνάς Αλεξιάδης, ομότιμος καθηγητής Λαογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, συγκέντρωσε σε ένα τόμο βιο-εργογραφικά μελετήματα του σχετικά με την προσφορά και το έργο σημαντικών διδασκάλων της επιστήμης του παραδοσιακού και σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού όπως οι Νικόλαος Πολίτης, Στίλπων Π. Κυριακίδης, Δημήτριος Σ. Λουκάτος, Μιχαήλ Γ. Μερακλής, νεώτερων λαογράφων όπως οι Μανόλης Γ. Βαρβούνης, Αριστείδης Ν. Δουλαβέρας,  Γεράσιμος Ρηγάτος, κ. ά., καθώς και μελετητών της Λαογραφίας που έδωσαν αξιόλογο και πρωτότυπο έργο.

Ο αναγνώστης ανατρέχοντας στο εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο του πολυγραφότατου Καρπάθειου καθηγητή, γνωρίζει το έργο πολλών περισσότερο ή λιγότερο γνωστών λαογράφων.

Τεύχος 661 (Ιούλιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>