Myrtia Hellner

Ιστορία της αρχαιολογικής φωτογραφίας στην Ελλάδα

εκδ. Όταν 2023, σελ.: 572, τιμή: 28,00 €

Η φωτογραφία εμπεδώθηκε μετά το 1850 ως απαραίτητο στήριγμα πολλών δραστηριοτήτων της αρχαιολογίας (μνημεία, ανασκαφές, κινητά ευρήματα, έργα τέχνης) και σύντομα αρχαιολογικές υπηρεσίες και πανεπιστήμια σχημάτισαν πλούσιες φωτογραφικές συλλογές και φωτοθήκες. Η εκτεταμένη ανασκαφική δραστηριότητα στον ελλαδικό χώρο από τα τέλη του 19ου αιώνα έθεσε τις βάσεις για την αρχαιολογική φωτογραφία. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι έως τότε δεν υπήρχε συγκεκριμένη ειδίκευση στην αρχαιολογική φωτογραφία.

Η φωτογραφία και το γραμμικό σχέδιο αποτελούν τις δύο κυριότερες μεθόδους τεκμηρίωσης στην επιστήμη της αρχαιολογίας. Η αρχαιολογική φωτογραφία χωρίζεται σε τρεις κύριους τομείς: α) φωτογράφιση μνημείων, β) φωτογράφιση ανασκαφόμενων χώρων και ανασκαφικής διαδικασίας και γ) φωτογράφιση αντικειμένων, ανασκαφικών ευρημάτων και μουσειακών εκθεμάτων.

Με τη φωτογράφιση μνημείων ο μελετητής μπορεί να αντλήσει συμπεράσματα που αφορούν τη χρονολόγηση, τις διάφορες οικοδομικές φάσεις, τη χρήση του μνημείου και τις μεταβολές του περιβάλλοντος χώρου. Η φωτογραφική τεκμηρίωση μια ανασκαφής έχει ως σκοπό τη διάσωση περισσότερων πληροφοριών και ανασκαφικών δεδομένων πριν από την καταστροφή τους, ενώ απαντά σε ερωτήματα που αφορούν τη αρχική χρήση, τη διαμόρφωση και τη χρονολόγηση του χώρου. Τέλος η φωτογράφιση γλυπτών συμβάλλει στην λεπτομερή τεκμηρίωση του αντικειμένου. Τα γλυπτά γίνονται αντιληπτά ως έργα τέχνης. Την αρχική τους στατική απεικόνιση διαδέχεται μια πιο ρεαλιστική. Στην εποχή μας ιστορικές φωτογραφίες ανασκαφικών ευρημάτων συντελούν στην πλήρη αποκατάστασή τους, όπως συνέβη με τα κατεστραμμένα γλυπτά το 1945 του Μουσείου Περγάμου (Βερολίνο), όπου τα καμένα θραύσματά τους ταυτίστηκαν, συναρμολογήθηκαν και συγκολλήθηκαν βάσει φωτογραφιών κα πλέον εκτίθενται.

Η Μυρτιά Χέλλνερ στο βιβλίο της εξετάζει διεξοδικά την εξέλιξη της αρχαιολογικής φωτογραφίας στην Ελλάδα από την εμφάνισή της έως πρόσφατα, δηλαδή έως την αντικατάσταση της αναλογικής φωτογραφίας από την ψηφιακή, και συνεξετάζει τα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα της εκάστοτε εποχής, εφόσον η φωτογραφία αντικατοπτρίζει τη χρονική στιγμή της λήψης και τις κοινωνικές αντιλήψεις της εκάστοτε εποχής. Σε επιμέρους κεφάλαια εξετάζει ειδικότερα θέματα αναφορικά με την εμφάνιση της αρχαιολογικής φωτογραφίας, το σκοπό της ανά εποχή, την αλληλεπίδραση φωτογραφίας-εποχής, τη συμβολή φωτογράφου και αρχαιολόγου, την εξέλιξη της φωτογραφίας σε ιστορικό τεκμήριο και μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης ή, τέλος, την αντικειμενικότητά της.

Στο πρώτο μέρος πραγματεύεται συνοπτικά την Ιστορία της φωτογραφίας και ειδικότερα την απεικόνιση αρχαιοελληνικών μνημείων πριν από την εφεύρεση της φωτογραφίας και εξής, τους φωτογράφους αρχαιοτήτων και την αντιμετώπιση της αρχαιολογικής φωτογραφίας από τους αρχαιολόγους. Στο δεύτερο και εκτενέστερο μέρος εξετάζει τη φωτογράφιση μνημείων με την περίπτωση της Ακρόπολης, τη φωτογράφιση ανασκαφικών εργασιών με την περίπτωση της αρχαίας Ολυμπίας και, τέλος, τη φωτογράφιση γλυπτών, έναν από τους δυσκολότερους τομείς της αρχαιολογικής φωτογραφίας, με την περίπτωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών.

Το βιβλίο της Χέλλνερ καλύπτει ένα σημαντικό κενό στην έρευνα, καθώς η Ιστορία της φωτογραφίας στην Ελλάδα έχει μελετηθεί διεξοδικά, όχι όμως η αρχαιολογική φωτογραφία. Πρόκειται για την πρώτη σφαιρική παρουσίαση στην ελληνική γλώσσα της σχέσης της φωτογραφίας με την επιστήμη της αρχαιολογίας.

Τεύχος 660 (Ιούνιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>