Σπύρος Παπαϊωάννου, Κώστας Βλησίδης

Το φρικτόν τέμενος της αμαρτίας

Α΄ Μέρος: Tο πορνείο των Βούρλων Δραπετσώνας μέσα από γραπτές πηγές

B΄ Μέρος: Ιχνηλάτηση του τόπου και του χρόνου των «Βούρλων» της Δραπετσώνας

εκδ. Ινστιτούτο Μελέτης της Τοπικής Ιστορίας και της Ιστορίας των Επιχειρήσεων (Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε.), 2022, σελ.: 360, τιμή: 45,00 €

Το αρχαιότερο επάγγελμα και γενικότερα η άσωτη ζωή απασχόλησαν από πολύ νωρίς το νεοελληνικό κράτος. Ιδιαίτερα όσον αφορά την πορνεία, το ζήτημα είχε δύο κρίσιμες όψεις: η μία αφορούσε την κοινωνική ηθική και η άλλη την δημόσια υγεία. Στην Ελλάδα των μέσων του 19ου αιώνα, αλλά και για 100 περίπου χρόνια μετά, η νομική ρύθμιση των ζητημάτων που ανάγονταν στην πορνεία υπήρξε επηρεασμένη από το γαλλικής έμπνευσης διακανονιστικό σύστημα, το οποίο πρέσβευε τον εγκλεισμό στους οίκους ανοχής και την αυστηρή ιατρική και αστυνομική επιτήρηση των κοινών γυναικών. Η πρώτη θεσμική ρύθμιση που προωθήθηκε στην Ελλάδα χρονολογείται στα 1834, και είναι Οδηγία του Υπουργείου Εσωτερικών για τις κοινές γυναίκες και τους οίκους ανοχής. Η κατάσταση σχετικά με την πορνεία, φαίνεται πως ήταν δυσχερές να ρυθμιστεί, καθώς τα χρόνια που ακολούθησαν, υπήρχαν πολλά παράπονα κατοίκων κατά «ασελγών» αλλά και κατά «κοινών γυναικών, που έκαναν την εμφάνισή τους στα πιο πολυσύχναστα μέρη της Αθήνας και του Πειραιά. Το 1856 εκδόθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών οι βασικές Κανονιστικές Οδηγίες «Περί κοινών γυναικών» και «Περί οίκων ασωτίας», οι οποίες για πολλά χρόνια θα αποτελέσουν το κανονιστικό πλέγμα μέσω του οποίου επιχειρήθηκε να διευθετηθεί το θέμα της ασκούμενης πορνείας και των οίκων ανοχής.

Στον Πειραιά, ήδη από το 1836, υπήρξε θεσμική ρύθμιση των σχετικών θεμάτων. Στη δεκαετία του 1840, τα πρόχειρα χαμαιτυπεία στην προκυμαία αναφέρεται ότι έγιναν αντικείμενο αντιπαράθεσης και τριβών. Το 1861 οι γυναίκες που εξασκούσαν την πορνεία είχαν διαχυθεί σε όλη την πόλη. Τελικά το 1875 θα οικοδομηθούν οι δύο πρώτοι οίκοι των «Βούρλων», στα όρια του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας  κοντά στην εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, σε έκταση που παραχωρήθηκε στον Δήμο Πειραιά, προκειμένου για την ανέγερση πορνείου όπου θα συγκεντρώνονταν  αποκλειστικά οι ιερόδουλες.

Το πορνείο των Βούρλων λειτούργησε για σχεδόν 60 χρόνια, με ιερόδουλες από όλες τις περιοχές του κόσμου. Τελικά υπό την πίεση των κατοίκων διαλύθηκε το 1937, επί δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και οι ιερόδουλες μεταφέρθηκαν στην Τρούμπα, ενώ μετατράπηκε σε φυλακές. Ως φυλακές λειτούργησε και επί Κατοχής 1941-1944, έως το 1970 οπότε αποφασίστηκε το οριστικό κλείσιμό του.

Οι Σπύρος Παπαϊωάννου και Κώστας Βλησίδης στο δίτομο έργο τους αποτυπώνουν διεξοδικά και τεκμηριωμένα, με σπάνιο φωτογραφικό υλικό την Ιστορία του πορνείου των Βούρλων καλύπτοντας την περίοδο του 19ου και 20ού αιώνα ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο πρώτος τόμος τεκμηριώνει την Ιστορία του πορνείου των Βούρλων μέσα από γραπτές πηγές (αρχεία, βιβλιογραφία και τύπο της εποχής). Ο δεύτερος τόμος αναδεικνύει την τοπογραφία και την ανθρωπογεωγραφία του κόσμου των Βούρλων ανασυστήνοντας τον χώρο και τους ανθρώπους του μέσα από άγνωστο φωτογραφικό, αρχειακό και συλλεκτικό υλικό.

Τεύχος 658 (Απρίλιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>