John Darwin
Μετά τον Ταμερλάνο
Η άνοδος και πτώση των παγκόσμιων αυτοκρατοριών, 1400-2000

Μετάφραση: Διονύσης Χουρχούλης

εκδ. Πατάκη, 2021, σελ.: 648, τιμή: 29,00 €

Ο θάνατος του Ταμερλάνου το 1405 αποτέλεσε σημείο καμπής στην παγκόσμια Ιστορία. Υπήρξε ο τελευταίος από μια σειρά «κατακτητών της υφηλίου» που, ακολουθώντας τα χνάρια του Αττίλα και του Τζέγκις Χαν, αγωνίστηκε να φέρει το σύνολο της Ευρασίας, υπό την εξουσία μιας και μόνης, τεράστιας αυτοκρατορίας. Σε διάστημα πενήντα ετών από τον θάνατό του τα ναυτικά κράτη στις δυτικές εσχατιές της Ευρασίας, με πρωτοπόρα την Πορτογαλία, εξερευνούσαν τις θαλάσσιες οδούς που θα αποτελούσαν τα νεύρα και τις αρτηρίες των ισχυρών ναυτικών αυτοκρατοριών.

Ο Τζον Ντάργουιν –διευθυντής του Oxford Centre for Global History–, στο βιβλίο του, πραγματεύεται την άνοδο και την πτώση των αυτοκρατοριών από τις αρχές του 15ου αιώνα έως τα τέλη του 20ού. Εξηγεί επίσης την επιρροή της γεωγραφίας, τον ρόλο των θαλάσσιων οδών και του εμπορίου, τη σημασία της ραγδαία εξελισσόμενης τεχνολογίας, των δικτύων, της οικονομίας, της δυναμικής των κοινωνιών, ζητήματα που αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα στην εποχή μας. Διατηρώντας μια πραγματικά παγκόσμια οπτική, εξετάζει την αναδυόμενη Ευρώπη των νεότερων χρόνων, τον ισλαμικό κόσμο με έμφαση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, την Κίνα (το απόγειο της ισχύος της αλλά και την κρίση της τον 19ο αιώνα), την Ινδία, την επέκταση της Ρωσίας, την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, την άνοδο των ΗΠΑ, την εμφάνιση της Ιαπωνίας στο παγκόσμιο προσκήνιο, τον αυξανόμενο ρόλο της Αφρικής στις διεθνείς υποθέσεις (αν και ως αποδέκτη της ισχύος των άλλων), την αποαποικιοποίηση και την άνοδο του Παγκόσμιου Νότου, και συζητά την εμφάνιση «άτυπων» αυτοκρατοριών στη μεταπολεμική εποχή.

Εξετάζει ένα τεράστιο ιστορικό τοπίο με τρεις θεματικές. Η πρώτη είναι η αύξηση της παγκόσμιας «διασύνδεσης» με ένα εντεινόμενο τρόπο, δηλαδή, την «παγκοσμιοποίηση». Η δεύτερη είναι ο ρόλος που διαδραμάτισε στην διαδικασία αυτή η ισχύς της Ευρώπης (και έπειτα της «Δύσης») με την αξιοποίηση των μέσων της αυτοκρατορίας. Η Τρίτη είναι η ανθεκτικότητα με την οποία αντιμετώπισαν την ευρωπαϊκή επέκταση πολλοί από τους άλλους πολιτισμούς και κρατικές οντότητες της Ευρασίας. Καθένας απ’ αυτούς τους παράγοντες έχει συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση του κόσμου, ο οποίος, έως τον 20ό αιώνα, είχε καταστεί ένα τεράστιο ημι-ενοποιημένο σύστημα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, μια ανοικτή κονίστρα στην οποία καμία χώρα, κοινωνία, οικονομία και κανένας πολιτισμός δεν είχε τη δυνατότητα να παραμείνει αμέτοχος, αθέατος ή ανεπηρέαστος.

Τοποθετεί την Ευρώπη (και τη Δύση) σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, εν μέσω των σχεδίων συγκρότησης των αυτοκρατοριών, των κρατών και των πολιτισμών των άλλων τμημάτων της Ευρασίας. Η Ιστορία της οποίας δείχνει ότι, νέες μέθοδοι πολέμου και διακυβέρνησης, νέες πολιτισμικές πρακτικές και νέες θρησκευτικές πεποιθήσεις, που διαχέονταν από το ένα άκρο του Παλαιού Κόσμου στο άλλο, απέτυχαν να επιφέρουν μια κοινή αντίληψη για τη νεωτερικότητα ή για το τι ήταν «σύγχρονο».

Το βιβλίο του Τζον Ντάργουιν, το οποίο έχει ήδη αναγνωριστεί ως κλασικό, συνιστά ένα από τα βασικά έργα αναφοράς στο αντικείμενο της παγκόσμιας Ιστορίας στη διεθνή βιβλιογραφία.

Τεύχος 649 (Ιούλιος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>