Δημήτρης Κράλλης
Βίος και πολιτεία ενός βυζαντινού μανδαρίνου

Μετάφραση: Νίκος Στρατηγάκης – Δημήτρης Κράλλης

εκδ. Αλεξάνδρεια, 2021, σελ.: 296, τιμή: 18,00 €

Ο Μιχαήλ Αταλειάτης (1021-1080) είχε μια διακεκριμένη σταδιοδρομία με υψηλές θέσεις και τιμές, όπως μέλος της Συγκλήτου, πολιτικός κα στρατιωτικός δικαστής και σύμβουλος των αυτοκρατόρων στην Αυλή αλλά και στα πεδία των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Κατόρθωσε να αποκτήσει περιουσία στην Κωνσταντινούπολη, αλλά κα στις επαρχιακές πόλεις της Σηλυβρίας και της Ραιδεστού. Περιγράφεται ως ένας άνθρωπος ευγενής, ανώτερης μεσοαστικής τάξης, του οποίοι οι πολιτικο-στορικές απόψεις διαμορφώθηκαν εν μέρει από τα ιδιαίτερα συμφέροντα αυτής της οικονομικής ομάδας.

Εξετάζοντας τις πτυχές του βίου του, καθώς αυτές αναδύονται από τα διάφορα κείμενα που άφησε στις επόμενες γενιές, επισκεπτόμαστε τα εδάφη της Αυτοκρατορίας, περπατάμε στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, επενδύουμε σε γαίες και ακίνητα, και ακούμε τις συμβουλές του για το πώς να προστατεύσουμε την περιουσία μας από την εφορία. Αντιμετωπίζουμε δε ακόμα και τον κίνδυνο του θανάτου στα χέρια των βάρβαρων εχθρών του Βυζαντίου.

Η βιογραφία του ξεκινάει από ένα πρόσωπο και την πορεία του στον ενδέκατο αιώνα για να χαρτογραφήσει και να αφηγηθεί την Ιστορία μιας πολιτείας δυναμικής και δημιουργικής, που κυβερνιόταν από μια λίγο-πολύ αποτελεσματική ομάδα οφικιαλίων και δικαστικών με Ρωμαϊκή αυτοσυνείδηση και ελληνική παιδεία.

Το βιβλίο του Δημήτρη Κράλλη –καθηγητή Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σάιμον Φρέιζερ του Βανκούβερ– έχει να κάνει με αυτό τον άνθρωπο, τον αξιοσέβαστο κριτή, τον αποτελεσματικό αυλικό και ενεργό πολιτικό. Κατά μία έννοια, πρόκειται για μια μικρο-ιστορία: μια μελέτη για τους γραφιάδες και οφικιαλίους του Βυζαντίου, μια ματιά στον ρόλο που έπαιζαν οι αξιωματούχοι μεγάλης μόρφωσης στα πολιτικά πράγματα της Αυτοκρατορίας διαμέσου της εστίασης στη ζωή ενός. Μια βιογραφία ενός ανθρώπου τον οποίον γνωρίζουμε από τα τρία κείμενα που μας άφησε – κείμενα όχι πολυδιαβασμένα μα καθόλα σημαντικά για την μελέτη του Βυζαντίου. Οι διαθέσιμες πηγές είναι κάπως πλουσιότερες στην περίπτωσή του και, μολονότι επιβιώνουν μόνο ψηφίδες από το μωσαϊκό της ζωής του, η εικόνα που αναδεικνύεται από μέσα τους είναι πολύχρωμη και διαφωτιστική.

Ο Ατταλειάτης ήταν σχετικά γνωστός στον καιρό του, κυρίως από μια δίκη που στην εποχή της είχε προσληφθεί από το κοινό ως η δίκη του αιώνα, όταν το 1067 είχε εμπλακεί  σε ένα δικαστικό δράμα κεντρίζοντας την προσοχή των πολιτών. Ο στρατηγός Ρωμανός Διογένης, ένας αναγνωρισμένος πολεμιστής που είχε εκφράσει ανοιχτά τη δυσαρέσκειά του με τους αυτοκρατορικούς χειρισμούς απέναντι στις επιδρομές των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία, κατηγορούνταν για στάση και συνωμοσία εναντίον του θρόνου. Γύρω στη μια δεκαετία μετά τα γεγονότα, ο Ατταλειάτης κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση του περιστατικού στην οποία εξήγησε ότι το δικαστήριο καταδίκασε τον Ρωμανό παρά την αίσθηση –αίσθηση που τη συμμερίζονταν όλα του τα μέλη ανεξαιρέτως– ότι ο στρατηγός ήταν αμέμπτου ηθικής και οι προθέσεις του ευγενείς.

Ο Δημήτρης Κράλλης συνθέτει ένα ζωηρό και γοητευτικό πορτρέτο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας τον 11ο αιώνα, μας ταξιδεύει σε ένα άλλο, κοσμικό Βυζάντιο, το Βυζάντιο του ενεργού βίου.

Τεύχος 646 (Απρίλιος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>