Jan Monhaupt
Ζώα στον εθνικοσοσιαλισμό

Μετάφραση: Γιάννης Κέλογλου

Εκδόσεις Gutemberg-Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2021, Σελ.: 285, τιμή: 15,00 €

Τα ζώα κατείχαν σημαντικό ρόλο στην παιδαγωγική και την ανατροφή στις δεκαετίες του τριάντα και του σαράντα. Το πώς προετοιμάζονταν από νωρίς οι μαθητές θα το δούμε στο παράδειγμα του μεταξοσκώληκα και του σκαθαριού της πατάτας. Τα έντομα, έτσι όπως περιγράφονταν στα σχολικά και παιδικά βιβλία, χρησιμοποιούνταν επιπλέον, για να εξηγήσουν στα παιδιά τι ήταν –και κυρίως ποιος ήταν,– κατά την εθνικοσοσιαλιστική αντίληψη, ο «βλαβερός οργανισμός», ο «πυρήνας» και το «παράσιτο».

Συγχρόνως δεν υπήρχε η μια και ομοούσια ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού. Το πόσο αυθαίρετα συνδυάζονταν πότε με τον έναν και πότε με τον άλλο τρόπο οι ιδεολογικές απόψεις μεταξύ τους φαίνεται άλλη μια φορά παραδειγματικά στη στάση που τηρούσαν οι εθνικοσοσιαλιστές απέναντι στο κυνήγι· την ώρα που ο Χίτλερ απαξίωνε χλευαστικά τους κυνηγούς ως «πράσινους μασόνους», ο αρχικυνηγός του Ράιχ Χέρμαν Γκαίρινγκ, δεν χόρταινε ποτέ το κυνήγι των τροπαίων.

Ήταν οι ναζί φιλόζωοι; Ο Χίτλερ φωτογραφιζόταν συχνά με τα αγαπημένα του λυκόσκυλα και είχε φροντίσει να μάθουν όλοι πως ήταν χορτοφάγος. Ένας απ’ τους πρώτους νόμους του Τρίτου Ράιχ αφορούσε την προστασία των ζώων. Διατηρήθηκε για δεκαετίες μετά την πτώση του και μάλιστα χάρισε στον Χίτλερ παράσημο από τις ΗΠΑ.

Για τους ηγέτες των εθνικοσοσιαλιστών, η προστασία των ζώων και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δεν συνιστούσαν καμία αντίφαση, το αντίθετο μάλιστα, αισθάνονταν πως ανήκαν σε μια «ηθική ελίτ». Όπως ο Χάινριχ Χίμλερ που καυχιόταν γι’ αυτό σε ομιλία του στο Πόζναν το 1943, πως αν κατά την κατασκευή μιας αντιαρματικής τάφρου πεθάνουν «10.000 ρωσικά γύναια» από την εξάντληση τον ενδιέφερε μόνο στο βαθμό που η αντιαρματική τάφρος είχε ολοκληρωθεί. «Δεν θα είμαστε ποτέ ωμοί και άσπλαχνοι, όπου δεν πρέπει: αυτό είναι σαφές. Εμείς οι Γερμανοί, που είμαστε οι μοναδικοί στον κόσμο που τηρούμε μια αξιοπρεπή στάση απέναντι στα ζώα, θα επιδείξουμε και σε αυτά τα ανθρωπόμορφα ζώα μια αξιοπρεπή στάση».

Και ο Ρούντολφ Χες επίσης, διοικητής του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς, προσπαθούσε να εμφανίσει τα άλογα ως τεκμήριο του ευαίσθητου, συμπονετικού χαρακτήρα του.

Ο Γερμανός δημοσιογράφος Γιαν Μονχάουπτ καταρρίπτει τον μύθο του φιλόζωου Χίτλερ και των εθνικοσοσιαλιστών. Η ναζιστική κοσμοθεωρία περί αναδιοργάνωσης της κοινωνίας σε εθνοφυλετική βάση είχε εφαρμογή τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Θεωρούσαν τα γουρούνια φυλετικά ανώτερα, τις γάτες όμως κατώτερες. Οι αρκούδες στον ζωολογικό κήπο του στρατοπέδου συγκέντρωσης απολάμβαναν πλούσια γεύματα την ώρα που δίπλα τους οι κρατούμενοι λιμοκτονούσαν. Οι ιστορίες των ζώων διαπερνούν πολλά γνωστά θέματα της έρευνας για τον εθνικοσοσιαλισμό και αποκαλύπτουν έτσι μια διαφορετική, συχνά καινούργια, διόλου υποδεέστερη οπτική της ζωής την εποχή του εθνικοσοσιαλισμού.

Ο Μονχάουπτ παρουσιάζει, με αφηγηματικό τρόπο, άγνωστες πτυχές της φυλετικής κτηνωδίας του εθνικοσοσιαλισμού, αντλώντας από ημερολόγια, υλικό προπαγάνδας, μέχρι και σχολικά βιβλία της εποχής. Μας δείχνει μια άλλη πλευρά που έμοιαζε αθώα, αλλά δηλητηρίαζε το ίδιο βαθιά και επικίνδυνα τον λαό.

Τεύχος 644 (Φεβρουάριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>