Eric Larson
Οι μέρες που έγραψαν ιστορία

Μετάφραση: Αλέκος Αντωνίου

εκδ. Διόπτρα, 2021, σελ.: 776, τιμή: 19,90 €

Την πρώτη ημέρα της πρωθυπουργίας του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ολλανδία και στο Βέλγιο. Είχαν προηγηθεί η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία. Τους επόμενους δώδεκα μήνες, τα γερμανικά βομβαρδιστικά θα σφυροκοπούσαν τη χώρα ασταμάτητα, σκοτώνοντας 45.000 Βρετανούς και καταστρέφοντας δύο εκατομμύρια σπίτια.

Στις 18 Ιουνίου του 1940, ο Τσόρτσιλ, πρωθυπουργός λίγων εβδομάδων, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο εισβολής των ναζιστικών δυνάμεων στη Βρετανία, από το βήμα της Βουλής, προσπάθησε να ενθαρρύνει τους συμπατριώτες του με την ομιλία του για την «καλύτερή τους στιγμή». Η ομιλία, η οποία καταλήγει με τις λέξεις «ας δεσμευθούμε, λοιπόν, στην εκτέλεση του καθήκοντός μας και ας δεχθούμε ότι, αν η βρετανική αυτοκρατορία και η κοινοπολιτεία ζήσουν για χίλια χρόνια, ο κόσμος θα λέει «αυτή ήταν η καλύτερή τους στιγμή» έχει χαραχθεί στη συλλογική μνήμη. Με αυτόν τον λόγο φάνηκε ότι η Βρετανία είχε αποφασίσει να εξακολουθήσει να πολεμά, παρά την κατάρρευση της Γαλλίας. Μαζί με την αμερικανική και τη ρωσική πολεμική δύναμη κατάφερε να πατάξει τα ναζιστική στρατιωτική μηχανή.

Η ιστορική ομιλία και διάφορα άλλα έγγραφα, μεταξύ των οποίων μία επιστολή της συζύγου του, Κλιμεντάιν, για την άσχημη συμπεριφορά του προς το προσωπικό και τα ημερολόγια που τηρούσε ο γραμματέας του Τζον Κόλβιλ, προσφέρουν σε οποιονδήποτε θα ήθελε να σχηματίσει πληρέστερη άποψη σχετικά με το πώς συνέταξε τον λόγο ο Τσόρτσιλ –διορθώνοντάς τον ξανά και ξανά μέχρι την τελευταία στιγμή, λίγο προτού τον εκφωνήσει–, αλλά και την ψυχική και διανοητική του κατάσταση εκείνες τις ημέρες.

Μόλις δύο εβδομάδες πριν, βρετανικά σκάφη είχαν ολοκληρώσει την εκκένωση 338.000 Γάλλων και Βρετανών στρατιωτών από τις ακτές της Δουνκέρκης, ενώ έναν μήνα αργότερα η βρετανική πολεμική αεροπορία αντιμετώπιζε τα αεροσκάφη της Λουφτβάφε στη Μάχη της Αγγλίας.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι, όπως επισημαίνει ο διευθυντής του Κέντρου Αρχείων Τσόρτσιλ, Αλεν Πάκγουντ, ότι σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειονότητα των σημερινών πολιτικών ο Τσόρτσιλ έγραφε μόνος του τους λόγους του. «Σίγουρα υπήρχαν άνθρωποι που του έδιναν κάποιες ιδέες, αλλά τελικά κάθε ομιλία τη συνέτασσε μόνος. Ήταν δική του δημιουργία».

Ο Έρικ Λάρσον στο βιβλίο του δείχνει με κινηματογραφική λεπτομέρεια πώς ο πιο εμβληματικός πολιτικός της Βρετανίας κατάφερε να εμπνεύσει ένα ολόκληρο έθνος την ώρα της πιο σκληρής δοκιμασίας και δίδαξε στους συμπατριώτες του «την τέχνη του να είσαι άφοβος».

Αντλώντας υλικό από ημερολόγια, αρχεία και έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών –κάποια από τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν πολύ πρόσφατα– ο Λάρσον μας οδηγεί από τους βομβαρδισμένους δρόμους του Λονδίνου στην πρωθυπουργική κατοικία και στο καταφύγιο του Τσόρτσιλ στην ύπαιθρο, στις προσωπικές του στιγμές με την οικογένειά του και στις συζητήσεις με τους πιο έμπιστους συμβούλους του. Συνθέτει με μοναδική ζωντάνια το πορτρέτο ενός αληθινού ηγέτη που, μπροστά στον όλεθρο, μπόρεσε με τη ρητορική, τη στρατηγική του ιδιοφυΐα και το κουράγιο του να κρατήσει ενωμένο έναν λαό – και μια οικογένεια.

Τεύχος 644 (Φεβρουάριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>