Αλέξης Παπαχελάς
Ένα σκοτεινό δωμάτιο, 1967-1974

εκδ. Μεταίχμιο, 2021, σελ.: 632, τιμή: 20,00 €

47 χρόνια μετά τον Ιούλιο του 1974, που όλες οι διπλωματικές προσπάθειες για επανένωση της Κύπρου έχουν ναυαγήσει, το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, έρχεται να αναδείξει ρίχνοντας φως μερικά από τα πλέον πολυσυζητημένα ερωτήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: την ανατροπή του δικτάτορα Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, τον ρόλο σημαντικών παραγόντων της εποχής, όπως του Αριστοτέλη Ωνάση, την ανακάλυψη πετρελαίων στο Αιγαίο, το πώς άρχισε η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1974, με άγνωστα παρασκήνια, το αν και ποιος έδωσε διαβεβαιώσεις στον Ιωαννίδη πριν από το μοιραίο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ερευνά ακόμα πώς αντιμετώπιζαν οι Αμερικανοί τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και ποιες ήταν οι προβλέψεις τους για τον ρόλο που θα έπαιζαν στη μελλοντική ιστορία του τόπου.

Σε δέκα κεφάλαια ο συγγραφέας-ερευνητής, παρουσιάζει γνωστές κι αθέατες πλευρές της επταετίας, που εκτός του ότι συνιστά μία μαύρη κουκίδα στην Ιστορία μας, μας πληγώνει βαθιά ακόμα και σήμερα. Ο Παπαχελάς δεν δικαιολογεί το παραμικρό. Μέσα από την ενδελεχή έρευνά του προκύπτουν απτές αποδείξεις και τεκμήρια που “ενοχοποιούν” συγκεκριμένα άτομα. Το τρίγωνο Ελλάδα-ΗΠΑ-Τουρκία έχει σαφή αντίκτυπο και όσον αφορά την Κύπρο.

Έγγραφα ή προφορικά, τα ίχνη της παρουσίας στρατηγών της δικτατορίας ή συνεργατών τους, πρώην πρακτόρων της CIA, ξένων διπλωματών και ηγετών στις κουίντες του σκοτεινού δωματίου της επταετίας ρίχνουν φως στα πεπραγμένα.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μετέφερε τις οδηγίες του στην Αθήνα μέσω της Πρεσβείας. Η δικτατορική κυβέρνηση είχε μία προνομιακή σχέση με τη CIA. Kοντά της δεν έχασαν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν καταστάσεις τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στις σχέσεις Παπαδόπουλου-Ωνάση. Οι Αμερικανοί την περίοδο αυτή ήταν περισσότερο απασχολημένοι με το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ. Ο Κίσινγκερ επόπτης της ψυχροπολεμικής ισορροπίας δυνάμεων, ζυγίζει αποστασιοποιημένα την ελληνοτουρκική κρίση στο φως των πετρελαίων του Αιγαίου, του σοβιετικού παράγοντα, των συμφερόντων των ΗΠΑ. Παρά τις επίμονες προσπάθειες του Παπαχελά, ποτέ δεν του μίλησε.

Ο αναγνώστης «ακούει» –για πρώτη φορά– τις φωνές του Δημητρίου Ιωαννίδη και του αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγού Γρηγορίου Μπονάνου στο Πολεμικό Συμβούλιο της 20ής Ιουλίου 1974. Ήταν στιγμές χάους, απελπισίας. Πρόκειται για μια συγκλονιστική αποτύπωση της ανεπάρκειας όσων διαχειρίζονταν τις τύχες του έθνους εκείνη τη στιγμή. Τα 38 λεπτά αυτού του Πολεμικού Συμβουλίου αποτελούν ένα πολύτιμο ντοκουμέντο για την κατανόηση των γεγονότων.

Μέσα από στιβαρή έρευνα ο Αλέξης Παπαχελάς, διατηρώντας το δημοσιογραφικό ύφος έρχεται να καταθέσει ένα αφήγημα με διαστάσεις πολιτικού θρίλλερ. Ο τρόπος που συνδυάζει τα γραπτά τεκμήρια, τα περισσότερα των οποίων είναι αδημοσίευτα, τις προσωπικές μαρτυρίες που άντλησε από δεκάδες συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές ή δευτεραγωνιστές της περιόδου, αρκετοί εκ των οποίων δύσκολα θα εμπιστεύονταν τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους σε κάποιον άλλο, είναι υποδειγματικός.

Η έκδοση συμπληρώνεται από εκτενές Παράρτημα με σπάνιο υλικό, στο οποίο περιλαμβάνονται χρονολόγιο της εποχής και βιογραφικά σημειώματα των προσώπων που πρωταγωνιστούν στο βιβλίο.

Τεύχος 643 (Ιανουάριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>