Bάσω Κιντή
Φιλοσοφία της Ιστορίας

εκδ. Πόλις, 2021, σελ.: 512, τιμή: 22,00 €

Η φιλοσοφία της Ιστορίας είναι ένας κλάδος της φιλοσοφίας όπως η φιλοσοφία της επιστήμης, η φιλοσοφία της θρησκείας, η φιλοσοφία της τέχνης, η φιλοσοφία της γλώσσας, η φιλοσοφία του νου, η φιλοσοφία του δικαίου, η φιλοσοφία των φυσικών και των κοινωνικών επιστημών, η φιλοσοφία των μαθηματικών, η φιλοσοφία της φυσικής κλπ. Στην φιλοσοφία της Ιστορίας εξετάζονται φιλοσοφικά ζητήματα που αφορούν την Ιστορία, δηλαδή ζητήματα μεταφυσικά, επιστημολογικά, ηθικά, λογικά. Η φιλοσοφία της Ιστορίας έχει κοινά στοιχεία με την θεωρία της Ιστορίας, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτήν. Η θεωρία της Ιστορίας ασχολείται περισσότερο με μεθοδολογικά θέματα που ενδιαφέρουν τους ιστορικούς, π.χ., τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι ιστορικοί γράφουν ή προτείνεται να γράφουν Ιστορία, ενώ οι φιλόσοφοι φέρνουν στη μελέτη της Ιστορίας μεταξύ άλλων, πάγια φιλοσοφικά ερωτήματα, π.χ., του σκεπτικισμού, της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, τα οποία προσαρμόζουν στο ειδικό αντικείμενο της Ιστορίας.

Μπορούμε να έχουμε έγκυρη γνώση του παρελθόντος αφού αυτό δεν υπάρχει πια; Τι είναι τα γεγονότα και σε τι διαφέρουν από τα συμβάντα; Η ιστοριογραφία ανακαλύπτει τις ιστορίες που διηγείται ή τις φι­λοτεχνεί; Πώς μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις σκέψεις και στις προθέσεις ιστορικών υποκειμένων; Τι εννοούμε όταν λέμε «θα μας κρίνει η Ιστορία»; Μοιάζουν οι ιστορικοί με δικαστές, με ψυχαναλυτές ή με ντετέκτιβ; Μπορεί πεποιθήσεις του παρελθόντος που μας φαίνονται σήμερα παράλογες να ήταν εύ­λογες και ορθολογικές; Πώς να κατανοήσουμε την αντικειμενικότητα στην Ιστορία; Ως ουδετερότητα, ως αμεροληψία, ως απόλυτη σύλληψη της πραγματικότητας; Είναι η ουδετερότητα αρετή για τον/την ιστορικό; Είναι η Ιστορία επιστήμη ή μία τέχνη που διδάσκει και συγκινεί; Αν η Ιστορία δεν επαναλαμβά­νεται όπως λέγεται συχνά, γιατί να τη μελετάμε; Αυτά και άλλα ανάλογα ερωτήματα εξετάζει η φιλοσο­φία της Ιστορίας όχι για να δώσει οριστικές απαντήσεις, αλλά για να φέρει στο φως και να διασαφηνίσει μέσα από φιλοσοφική ανάλυση πολλές από τις όψεις αυτών των θεμάτων ώστε να εκτιμήσουμε καλύ­τερα τα ιστοριογραφικά κείμενα, να απολαύσουμε πιο στοχαστικά τις ιστορικές αφηγήσεις και να κατα­νοήσουμε πληρέστερα τις διαμάχες σχετικά με την Ιστορία.

Η Βάσω Κιντή –καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης και Αναλυτικής Φιλοσοφίας του 20ού αιώνα στο τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών–, εστιάζει το ενδιαφέρον της σε ένα είδος φιλοσοφίας της Ιστορίας, αυτό που έχει χαρακτηριστεί κριτικό ή αναλυτικό, είναι δηλαδή κυρίως φιλοσοφία της ιστοριογραφίας, και δεν ασχολείται, παρά μόνο εμμέσως, με το άλλο είδος φιλοσοφίας της Ιστορίας, αυτό που αναζητεί το νόημα της Ιστορίας ή τους νόμους που διέπουν την ιστορική εξέλιξη.

Ξεκινάει από την αρχή, χωρίς να προϋποθέτει ειδική γνώση, αναλύοντας τις βασικές έννοιες (πως κατανοούμε την Ιστορία, τι κάνει η φιλοσοφία της Ιστορίας, τι είναι το παρελθόν, τι είναι τα γεγονότα, τα συμβάντα, τα τεκμήρια) και στη συνέχεια συζητάει τα θέματα που εγείρονται σχετικά με αυτές (τι είναι η αλήθεια στην Ιστορία, αν μπορεί η Ιστορία να είναι αντικειμενική, ποιες είναι οι χρήσεις της Ιστορίας).

Τεύχος 640 (Οκτώβριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>