Παναγιώτης Δημουλέας, Γιάννης Πριόβολος
Δεν συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις
Η ομηρία και οι ιδεολογικοπολιτικές συγκρούσεις Ελλήνων αξιωματικών στα Στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άξονα, 1941-1945

εκδ. Πατάκη, 2001, σελ.: 192, τιμή: 6,00 €

Από τις οδυνηρές συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν και το μέτρο εγκλεισμού από τις δυνάμεις του Άξονα εκατομμυρίων πολιτών των κατακτημένων χωρών της Ευρώπης και της Σοβιετικής Ένωσης σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στην Ελλάδα ιδιαιτέρως οι Ιταλοί, που είχαν και τον έλεγχο του μεγαλύτερο μέρους της χώρας, προχώρησαν από την αρχή σχεδόν της Κατοχής σε μέτρα καταπίεσης του συνόλου του πληθυσμού, με συλλήψεις, φυλακίσεις Ελλήνων με την κατηγορία –ή και με απλή υποψία– για κατοχή όπλων, απόκρυψη Βρετανών στρατιωτών που είχαν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα, μετάδοση ειδήσεων δυσμενών για τον Άξονα, διανομή προκηρύξεων κ.ά. Σύντομα οι Ιταλοί προχώρησαν και στην ίδρυση στρατοπέδων συγκέντρωσης και κράτησης πολιτών εντός της ελληνικής επικράτειας, καθώς ο όγκος των συλλαμβανομένων αυξανόταν και οι φυλακές δεν επαρκούσαν.

Από το τέλος της άνοιξης του 1942 οι Ιταλοί προχώρησαν και στο μέτρο της αποστολής Ελλήνων πολιτών ομήρων σε στρατόπεδα που συγκροτήθηκαν στο ιταλικό έδαφος. Μόλις λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 1942, καταγράφεται και  η αποστολή των πρώτων Ελλήνων αξιωματικών σε στρατόπεδο της Ιταλίας. Η σύλληψη και η αποστολή αξιωματικών στην Ιταλία αυξήθηκαν το φθινόπωρο της ίδια χρονιάς, με αποτέλεσμα η φήμη ότι οι Ιταλοί θα απέστελλαν όλους τους αξιωματικούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης να εξαναγκάσει αρκετούς απ’ αυτούς να αναχωρήσουν εσπευσμένα για τη Μέση Ανατολή και λίγο αργότερα για τις οργανώσεις ένοπλης αντίστασης που είχαν αρχίσει να δημιουργούνται στην Ελλάδα.

Οι άσχημες συνθήκες κράτησης στα στρατόπεδα ήρθαν να επιτείνουν έριδες και ιδεολογικοπολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ κρατουμένων αξιωματικών οι οποίες ξέσπασαν αρκετά γρήγορα. Οι αντιπαραθέσεις αυτές απομεινάρια του παλιού διχασμού του σώματος των αξιωματικών σε βασιλόφρονες και βενιζελικούς, επανεμφανίστηκαν, όταν, κατά την Κατοχή και την Αντίσταση, με την εκρηκτική άνοδο του εαμικού κινήματος το 1943, απέκτησαν μια νέα ιδεολογική διάσταση, πήραν άλλη μορφή, το ίδιο διχαστική.

Όμως η μεγάλη περιπέτεια των ομήρων αξιωματικών θα αρχίσει από τη στιγμή, που μετά την αποβίβαση των Συμμάχων στην Ιταλία αυτοί ελευθερώθηκαν.

Πέραν του ενδιαφέροντος που έχουν αυτά καθ’ αυτά τα στοιχεία που καταγράφουν την ομηρία των Ελλήνων αξιωματικών στα φασιστικά και στα ναζιστικά στρατόπεδα (1941-1945), ταυτόχρονα, έμμεσα, φωτίζουν και πλευρές της ελληνικής ιστορίας, όπως εκείνες που αφορούν την εμπλοκή του σώματος των αξιωματικών στην πολιτική ζωή της χώρας προπολεμικά, αλλά και μεταπολεμικά, με ολέθρια κατάληξη την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας το 1967. Στο βιβλίο των Παναγιώτη Δημουλέα και Γιάννη Πριόβολου, επισημαίνεται και καταγράφεται η εκ του παραπάνω λόγου σφοδρή σύγκρουση στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταξύ δύο μερίδων αξιωματικών, των λεγόμενων «εθνικοφρόνων» και των κατ’ αυτούς «προδοτών» εαμιζόντων συναδέλφων τους. Επίσης επιλέχθηκε και εξιστορείται ξεχωριστά η ομηρία και η δράση ενός αξιωματικού, του ταγματάρχη Βασίλη Μερκουρίου, καθώς στο πρόσωπό του συγκεφαλαιώνεται η ταραχώδης πορεία του σώματος των αξιωματικών από τον Εθνικό Διχασμό (1916 – 1919) έως τον Εμφύλιο (1946 – 1949).

Τεύχος 638 (Αύγουστος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>