Ξένη Δ. Μπαλωτή
Γαλλική επανάσταση (1789-1799)

Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2020, σελ.: 272, τιμή: 13,00 €

Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν μια κοινωνική επανάσταση που αποτέλεσε μία από τις πιο σημαντικές στιγμές στην Ιστορία όχι μόνο της Γαλλίας, αλλά και όλης της Ευρώπης γενικότερα. Υπήρξε το γενεσιουργό γεγονός του σύγχρονου γαλλικού έθνους. Πριν από αυτό υπήρχε γαλλικό κράτος, βασιλιάς, υπήκοοι, στρατός κ.λπ. Η κοινωνία, όμως, ήταν κατακερματισμένη σε φεουδαρχικά τιμάρια και η άσκηση των κρατικών εξουσιών δεν ήταν ομοιόμορφη σε ολόκληρη την επικράτεια. Με την Επανάσταση, σε ελάχιστο χρόνο και με απίστευτη δυναμική, συντελέστηκε αυτό που αργότερα οι στοχαστές ονόμασαν εθνική ολοκλήρωση σε εθνικό κράτος.

Το κεντρικό αίτημα της Επανάστασης ήταν η πολιτική ελευθερία και τα πολιτικά δικαιώματα για όλους τους πολίτες ενός κράτους-έθνους, όπου οι εξουσίες ασκούνται σύμφωνα με τους νόμους. Το κοινωνικό βάθος της Επανάστασης δεν ξεπέρασε, στην ουσία, ποτέ τα όρια των αστών, αλλά αυτό ήταν αρκετό και αναγκαίο για να συγκλονίσει τη Γαλλία και ολόκληρη την Ευρώπη. Ήταν Επανάσταση των αστών για τους αστούς. Και μόνο από αυτή την άποψη, η ναπολεόντεια αυτοκρατορία (και δικτατορία), παρά τα ιδιαίτερα πολιτειακά και πολιτικά χαρακτηριστικά της, εντάσσεται στον ίδιο επαναστατικό κύκλο. Αυτή κυρίως είναι που προσέφερε πολιτική υπόσταση και εξουσία στους αστούς, που επιβίωσαν αλώβητοι και μετά την παλινόρθωση.

Η Επανάσταση του 1789 θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ιστορικό γεγονός περαιωμένο, του οποίου ο ιστορικός κύκλος ξεκίνησε με την εξέγερση κατά της Απολυταρχίας (1789) και ολοκληρώθηκε μετά από τις διαδοχικές φάσεις της Δημοκρατίας-Τρομοκρατίας-Αυτοκρατορίας με την Παλινόρθωση (1815), αν δεν είναι το ίδιο της το τρίπτυχο δηλ. «ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα» εκείνο το οποίο την κάνει τραγικά επίκαιρη, γιατί και τα τρία παραμένουν στον κόσμο ανεκπλήρωτα.

Ήδη από το 1790 άρχισαν να δημοσιεύονται οι πρώτες μελέτες, μαρτυρίες ή απόψεις για την Επανάσταση που άλλαξε την Ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Έκτοτε, και έως σήμερα, δεν υπάρχει χρονιά που να μην έφερε, σε όλο τον κόσμο, κάποια έκδοση, ιστορική, λογοτεχνική, παιδική ή κόμικς, με θέμα την Επανάσταση. Βιβλία που όχι μόνο δεν επαναλαμβάνουν τα γνωστά γεγονότα περί Βαστίλης, Τρομοκρατίας κ. ά, αλλά που προσπαθούν, ακόμα και δύο αιώνες μετά, να απαντήσουν σε καίρια ερωτήματα, όπως: πως ένας λαός πιστός επί δεκατρείς αιώνες στον Μονάρχη έφτασε μέσα σε τριάντα επτά μήνες στην υιοθέτηση της Δημοκρατίας, πως η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη μετέτρεψε το φυσικό δικαίωμα της ισότητας σε καταστρατήγηση των θεσμών, πως δημιουργήθηκε το λαϊκό ριζοσπαστικό κίνημα και τι ακριβώς συνέβη ώστε επιφανείς ιστορικοί να συντάσσουν στον 20ό αιώνα τη «Μαύρη Βίβλο της Επανάστασης».

Πρόκειται για καίρια ερωτήματα στα οποία η ιστορικός Ξένη Μπαλωτή, απαντά στο άκρως ενδιαφέρον και κατανοητό βιβλίο της, εστιάζοντας στα γεγονότα της Επανάστασης, στους νέους θεσμούς που εισήγαγε, στην προσωπικότητα των σημαντικότερων πρωταγωνιστών της, αλλά και στον τρόπο που προσέγγισε την Επανάσταση, τόσο μέσα από την ιστοριογραφία της εποχής της όσο και μέσα από εκείνην του 20ού-21ου αιώνα.

Τεύχος 634 (Απρίλιος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>