Ιωάννης Εμμ. Περσιάνης
Συλλογισμοί για την Ελλάδα
Από την έλευση του βασιλιά μέχρι το τέλος του έτους 1834

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Αναστασία Μπελοζέροβα

Εκδόσεις Ασίνη, 2020, ΣΕΛ.: 526, ΤΙΜΗ: 18,00 €

Ο Ιωάννης Περσιάνης, γιος του Εμμανουήλ, Φαναριώτη και στενού συνεργάτη του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, έρχεται ως γραμματέας της Ρωσικής Πρεσβείας στην Ελλάδα την εποχή του βασιλιά Όθωνα. Η παρούσα έκθεσή του, αν και τυπικά είναι ένα σύνηθες διπλωματικό/πληροφοριακό έγγραφο, ουσιαστικά αποτελεί μια γλαφυρή καταγραφή των συμβάντων και ένα “λεξικό” του ελληνικού πολιτικού προσωπικού εκείνων των χρόνων, που έχει τις βάσεις του στην Επανάσταση του 1821 και στα χρόνια της διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια.

Οι Συλλογισμοί για την Ελλάδα  γράφτηκαν από τον Περσιάνη το 1835, όταν εκείνος βρισκόταν ήδη από μερικά χρόνια στην Ελλάδα, είχε προλάβει να εξοικειωθεί αρκετά με την πολιτική και οικονομική κατάσταση στη χώρα και είχε αποκτήσει προσωπικές σχέσεις με τα μέλη της ελληνικής πολιτικής ελίτ. Στην έκθεση του Περσιάνη μπορούμε να διακρίνουμε δύο επίπεδα: το περιγραφικό και το αναλυτικό. Περιέχει κυρίως στοιχεία και γεγονότα γνωστά και από άλλες πηγές, τις οποίες συχνά υποδεικνύει ο ίδιος ο συγγραφέας. Η ακριβής και ενισχυμένη με αποδείξεις παρουσίαση του υλικού μαρτυρεί τη σοβαρή προσέγγιση του συντάκτη. Έχουμε μπροστά μας ένα ειδικό εμπειρογνώμονα, τον οποίο αφήνουν αδιάφορο ο αφελής ενθουσιασμός και η επιφανειακή ματιά των πολυάριθμων Ευρωπαίων ταξιδιωτών που επισκέπτονταν τότε την Ελλάδα.

Ήδη από τον τίτλο, βέβαια, Συλλογισμοί για την Ελλάδα, καταλαβαίνει κανείς τη συγγραφική πρόθεση του συντάκτη, που ξεπερνάει τα όρια της τυπικότητας. Τα στοιχεία της αμεσότητας και του αυθορμητισμού που διακρίνουμε στη γραφή του Περσιάνη, και ιδιαίτερα στα προσωπογραφικά σχεδιάσματα που αφιερώνει στο ελληνικό πολιτικό προσωπικό, είναι κάτι που δεν θεωρείται δεδομένο και αυτονόητο σε τέτοιου είδους υπηρεσιακά έγγραφα. Έτσι, θεωρεί σημείο καμπής τη δίκη του Κολοκοτρώνη, αποδίδει τη λεγόμενη «συνωμοσία του Κολοκοτρώνη» στη βρετανική διπλωματία και στους Βαυαρούς πράκτορές της, και εξοργίζεται με τη δολοφονία του Καποδίστρια, τον οποίο θεωρεί «τον καλύτερο άρχοντα που αυτή η χώρα θα μπορούσε να είχε ονειρευτεί ».

Με βάση τα παραπάνω, και κάνοντας συνεχώς σχόλια και συγκρίσεις, στο πρώτο μέρος περιγράφεται διεξοδικά η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα κατά τα έτη 1832-1834 και αναλύεται η πολιτική της βαυαρικής Αντιβασιλείας μέχρι το τέλος του 1834. Μεγάλη προσοχή δίδεται στις αιτίες και τους μηχανισμούς συγκρότησης των λεγόμενων κομμάτων – πολιτικών ομάδων που ασκούσαν σημαντική επιρροή στην πολιτική ζωή της χώρας. Το δεύτερο μέρος αποτελεί μια σύντομη επισκόπηση του πολιτικού συστήματος της Ελλάδας, της διοικητικής της σφαίρας, των σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους, των οικονομικών, της κατάστασης του εμπορίου, του στρατού, του στόλου κ.λ.π.

Στους Συλλογισμούς για την Ελλάδα  του Περσιάνη δεν έχουν σημασία μόνο τα γεγονότα αλλά η οπτική γωνία υπό την οποία αυτά παρουσιάζονται. Στην αρχή δηλώνει αντικειμενικός και αμερόληπτος, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι, ούτε και θα μπορούσε να είναι. Οι εκτιμήσεις του επηρεάζονταν από τις πολιτικές του απόψεις, την ελληνική του καταγωγή, την απασχόλησή του στη ρωσική υπηρεσία και, τέλος, την κοινή γνώμη της χώρας παραμονής του.

Τεύχος 625 (Ιούλιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>