Κούλα Κασιμάτη
Η Αλεξάνδρεια των Κυθηρίων
18ος-20ός αιώνας

Εκδόσεις Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2019, ΣΕΛ.: 499, ΤΙΜΗ: 30,00 €

Τα Κύθηρα κατατάσσονται στους τόπους αποστολής μεταναστών και μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις έγιναν τόπος υποδοχής τους. Στη μακραίωνη Ιστορία τους οι εκροές προς τα κέντρα που αποτελούσαν οικονομική δύναμη σε κάθε εποχή είναι σημαντικές και επηρέασαν την οικονομική και κοινωνική ζωή όχι μόνο των μετακινουμένων ατόμων αλλά και της κυθηραϊκής κοινωνίας στο σύνολό της. Οι προορισμοί κατά τον 19ο αιώνα ήταν η Σμύρνη, η Αίγυπτος (κυρίως η Αλεξάνδρεια), η Κωνσταντινούπολη και η Βραΐλα. Έως το τέλος του 19ου αιώνα η Αλεξάνδρεια, η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη ήταν πόλεις-λιμάνια που δέσποζαν στην Ανατολική Μεσόγειο· εκεί εγκαταστάθηκαν Έλληνες και δημιούργησαν ανθηρές κοινότητες και εμπορικά κέντρα σε αυτό το κομμάτι της Μεσογείου. Οι Κυθήριοι, ακολουθώντας τα ρεύματα της εποχής με εργατικότητα και πείσμα για να ξεφύγουν από τη φτώχια και τη μίζερη ζωή του νησιού, έφυγαν μόνοι με την προσδοκία να εργαστούν για να βοηθήσουν τον εαυτό τους, την οικογένεια που άφησαν πίσω τους την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Η Αίγυπτος, ιδιαίτερα η Αλεξάνδρεια, αποτέλεσαν τόπο προορισμού και εγκατάστασης Ελλήνων ήδη από την εποχή των Πτολεμαίων και η παρουσία τους συνεχίστηκε στα χρόνια της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής όπως και στα χρόνια των Αράβων. Κατά τον 17ο αιώνα καταγράφεται περιορισμένος αριθμός τεχνιτών, εμπόρων και ιεραποστόλων σ’ αυτή τη χώρα. Για τον 19ο αιώνα, ήταν ένας πρόσφορος τόπος προσέλκυσης μεταναστών. Βρισκόταν στον δρόμο της ανάπτυξης και η γειτνίαση με τη χώρα μας οδηγούσε τα ελληνικά πλοία προς το λιμάνι της Αλεξάνδρειας και καθιστούσε τη μετακίνησή τους σχετικά εύκολη. Έτσι εξηγείται γιατί τα πρώτα χρόνια οι Κυθήριοι εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Αλεξάνδρεια, που προσφερόταν για την αναζήτηση καλύτερης ζωής.

Το οδοιπορικό των Κυθηρίων στην Αλεξάνδρεια από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα μάς αποκαλύπτει μια δυναμική πληθυσμιακή ομάδα με ενδιαφέρουσες πτυχές στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Αιγύπτου. Αντικείμενο της έκδοσης αποτέλεσαν: α) η παρουσία των Ελλήνων στην Αίγυπτο και την Αλεξάνδρεια και η δράση τους στον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τομέα με έμφαση στην Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας· β) οι ροές και οι διαδρομές των πρώτων Κυθηρίων σ’ αυτή την πόλη· γ) η δράση της Κυθηραϊκής Αδελφότητας Αλεξανδρείας· δ) στοιχεία Κυθηρίων βασιζόμενα στις άδειες ταφής αυτήν την περίοδο· ε) στάσεις, διαθέσεις και αξιολόγηση των Κυθηρίων για τη ζωή τους στην Αλεξάνδρεια και στ) η ζωή και το έργο δέκα επιφανών Κυθηρίων που συνδέονται με την Αλεξάνδρεια των οποίων η παρουσία και η δράση απέκτησαν υπερτοπική εμβέλεια, ενώ ο ευεργετισμός τους προς τον γενέθλιο τόπο αποτελεί πρότυπο κοινωνικής ευαισθησίας για τους μεταγενέστερους.

Μέχρι σήμερα δεν είχε εμφανισθεί κάποια συστηματική μελέτη για τη μετανάστευση των Κυθηρίων στην Αλεξάνδρεια. Η Κούλα Κασιμάτη –ομότιμη καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο–, προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση  των διαδρομών των μεταναστών, των δραστηριοτήτων και της ζωής τους εκεί. Η βελτιωμένη και συμπληρωμένη επανέκδοση του βιβλίου της συμβάλλει τα μέγιστα στην έρευνα της ελληνικής διασποράς.

Τεύχος 622 (Απρίλιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>