Αντώνης Διακάκης
Το Μεσολόγγι στο 1821,
Πόλεμος, οικονομία, πολιτική, καθημερινή ζωή

Εκδόσεις Ασίνη, 2019, ΣΕΛ. : 426, ΤΙΜΗ: 22,00 €

Στα μέσα του 18ου αιώνα το Μεσολόγγι ήταν μια ευημερούσα μικρή πόλη με αξιόλογο εμπορικό στόλο. Αποτέλεσμα τούτου ήταν η δημιουργία μιας αριστοκρατίας εμπόρων και πλοιοκτητών, με το ανάλογο επίπεδο ζωής, και ένα αξιόλογο, για την εποχή, επίπεδο εκπαίδευσης. Από την άλλη πλευρά, άλλες κοινωνικές ομάδες, οι ψαράδες και οι φτωχοί αγρότες, παρέμεναν στο κοινωνικό και οικιστικό περιθώριο. Στις παραμονές της Επανάστασης το Μεσολόγγι είχε ένα νεανικό πληθυσμό της τάξης των 5.000 κατοίκων, αλλά είχε χάσει την παλιά οικονομική ακμή του, λόγω της υστέρησής του στον εμπορικό ανταγωνισμό αλλά και λόγω της πίεσης από το καθεστώς του Αλή πασά. Η ίδια η πόλη ήταν μάλλον παραμελημένη, τουλάχιστον με ευρωπαϊκό κριτήρια, ενώ το κλίμα ήταν αρκετά ανθυιγιεινό για όσους δεν ήταν εξοικειωμένοι. Γενικότερα, η πόλη του Μεσολογγίου και η ευρύτερη περιοχή έδιναν μια εικόνα απομόνωσης και κατακερματισμού. Στην ύπαιθρο είχαν κυρίαρχη θέση οι κατά τόπους ισχυροί οπλαρχηγοί, ενώ στο ίδιο το Μεσολόγγι οι πρόκριτοι προσπαθούσαν να διατηρήσουν κάποιο βαθμό ελέγχου. Μέσα σε ένα χρόνο από την επανάσταση στη Δυτική Ελλάδα, ο πληθυσμός του Μεσολογγίου αυξήθηκε, κυρίως λόγω του μεγάλου προσφυγικού ρεύματος από τις βορειότερες περιοχές. Η εξόντωση των μουσουλμάνων αρρένων κατοίκων συνέβαλε βίαια στην αλλαγή της πληθυσμιακής εικόνας του Μεσολογγίου, στο οποίο συγκεντρώνονταν και πολλοί ένοπλοι εθελοντές από άλλες περιοχές αλλά και φιλέλληνες

Ο Αντώνης Διακάκης παρουσιάζει και ερμηνεύει τις ποικίλες μεταβολές που γνώρισε η πόλη του Μεσολογγίου κατά την επαναστατική περίοδο, όταν οι πόλεις και η ύπαιθρος του επαναστατημένου ελλαδικού χώρου γνώρισαν ευρείες ή και ριζικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, εκτεθειμένες σε πολεμικές επιχειρήσεις και διαδοχικά προσφυγικά ρεύματα. Ερευνώνται οι πληθυσμιακές και δημογραφικές μεταβολές, η εμπορική δραστηριότητα, η διαχείριση των τοπικών πόρων, η σχέση με τα Επτάνησα. Αναλύεται επίσης ο ρόλος των διαφόρων κοινωνικών ομάδων στα δρώμενα της πόλης, σε σχέση και με την παρουσία και τις πρωτοβουλίες της τοπικής διοίκησης, με έμφαση στην παρουσία των προκρίτων. Ερευνώνται ακόμη οι διαφοροποιήσεις στο σώμα των ενόπλων κατά τη φάση αυτή, οι οποίες οδήγησαν στην προσπάθεια για νέα μορφή οργάνωσης. Οι αιτίες της παρατεταμένης αντίστασης, άρα και της πτώσης της πόλης, προκύπτουν από την εξέταση της οργάνωσης των αμυνομένων, του εφοδιασμού και της διανομής των εφοδίων, ενώ παρουσιάζονται και κάποια δεδομένα από την πραγματικότητα της οθωμανικής πλευράς, συχνά όμοιας με εκείνη των αντιπάλων της.

Ο Αντώνης Διακάκης στήριξε την άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη του κατά κύριο λόγο σε πρωτογενείς πηγές, εν πολλοίς αδημοσίευτες, και τούτο αυξάνει την βιβλιογραφική χρησιμότητά του. Ως προς τη δομή αναπτύσσεται σε τρεις χρονικές περιόδους, με κριτήριο τις μετακινήσεις ενόπλων και αμάχων, ως αποτέλεσμα των κυριοτέρων εχθρικών εισβολών στη Δυτική Στερεά, οι οποίες οδήγησαν στις δυο σημαντικές πολιορκίες, του 1822 και του 1825-1826. Θα επισημάνουμε τη διακριτή θέση που έχουν στο βιβλίο οι ενότητες οι σχετικές με το προεπαναστατικό Μεσολόγγι και την καθημερινότητα της πόλης.

Τεύχος 620 (Φευβρουάριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>