Βασίλης Γ. Μανουσάκης (επιμέλεια)
Στο νότιο προπύργιο του Ράιχ
Ο απολογιστικός φάκελος του γερμανικού οικονομικού επιτελείου για την Ελλάδα της Κατοχής

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ: Μυρτώ Χρονάκη

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2019, ΣΕΛ.: 376, ΤΙΜΗ: 25,00 €

Η οικονομική εκμετάλλευση της Ελλάδας από τους κατακτητές την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τα ζητήματα του κατοχικού δανείου και των γερμανικών αποζημιώσεων έρχονται τακτικά στη δημοσιότητα τα τελευταία χρόνια. Το βιβλίο περιλαμβάνει πρωτογενές υλικό απαραίτητο για όποιον ενδιαφέρεται να διαμορφώσει έγκυρη γνώμη για τα συγκεκριμένα ζητήματα. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει σε ελληνική μετάφραση τις εμπιστευτικές απολογιστικές εκθέσεις που υπέβαλαν το 1945 στους προϊσταμένους τους οι επικεφαλής του γερμανικού οικονομικού επιτελείου για την οικονομική διοίκηση του “νότιου προπύργιου του Ράιχ”, δηλαδή της Ελλάδας, καθώς και ένα άρθρο του 1943 για τη νομισματική πολιτική Γερμανίας και Ελλάδας, γραμμένο από τον τότε Γερμανό Επίτροπο της Τράπεζας της Ελλάδος.

Οι απολογιστικές εκθέσεις έχουν την μορφή τεχνοκρατικών περιγραφών του έργου των συντακτών τους και προβάλλουν την προσπάθεια των τελευταίων να βοηθήσουν τη δοκιμαζόμενη ελληνική οικονομία να σταθεί στα πόδια της. Πρόκειται ωστόσο για εκθέσεις που αφορούν την περίοδο κατοχής, και γι’ αυτό είναι σαφές πως στην πραγματικότητα βασικό μέλημα των γερμανικών αρχών της περιόδου (συνεπώς και των συντακτών των εν λόγω εκθέσεων) δεν ήταν η καλοπροαίρετη παροχή τεχνοκρατικών συμβουλών, αλλά η εξασφάλιση χρηματοδότησης για τις ανάγκες των δυνάμεων κατοχής από ελληνικούς πόρους και γενικότερα η συνεχής εκμετάλλευση της ελληνικής οικονομίας.

Στις εκθέσεις απαντώνται πολλά άγνωστα στοιχεία για το δάνειο που αναγκάστηκε να χορηγήσει η Ελλάδα στις δυνάμεις κατοχής και τους υπολογισμούς των Γερμανών αξιωματούχων ως προς το συνεπαγόμενο χρέος της χώρας τους· για τη νομισματική πολιτική που εφαρμόστηκε κατά την Κατοχή και ιδιαίτερα για την προσπάθεια συγκράτησης του πληθωρισμού μέσω των πωλήσεων χρυσού από τους Γερμανούς· καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν οι γερμανικές αρχές τη μεγάλη έλλειψη τροφίμων και αντιμετώπισαν τον λιμό που έπληξε τον πληθυσμό της κατεχόμενης Ελλάδας. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι εκθέσεις παρέμεναν αδημοσίευτες και πολλές από τις πληροφορίες που περιείχαν ήταν εντελώς άγνωστες, όχι μόνο στο ευρύτερο κοινό αλλά και σε αρκετούς ερευνητές στην Ελλάδα. Επιπλέον, πολλές από τις πληροφορίες που παρέχουν τα κείμενα αυτά αφορούσαν θέματα που επανέρχονταν στην δημοσιότητα, όπως ήταν, για παράδειγμα, τα στοιχεία για την πείνα, τις χρυσές λίρες και το κατοχικό δάνειο.

H εκτενής ιστορική εισαγωγή του Βασίλη Γ. Μανουσάκη εντάσσει την περίπτωση της Ελλάδας στο ευρύτερο πλαίσιο της γερμανικής πολιτικής για την οικονομική εκμετάλλευση της κατεχόμενης Ευρώπης και την υλοποίηση της ιδέας του λεγόμενου “Μείζονος Οικονομικού Χώρου”. Παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τις οικονομικές συνθήκες της περιόδου, τους συντάκτες των απολογιστικών εκθέσεων και τους Έλληνες συνεργάτες τους, καθώς και χρήσιμες διευκρινίσεις για κρίσιμα σημεία των κειμένων και των συνοδευτικών πινάκων.

Η πρόσφατη επαναφορά στο προσκήνιο ζητημάτων που αφορούν την κατοχή της Ελλάδος από τον Άξονα, όπως το κατοχικό δάνειο και οι πολεμικές αποζημιώσεις, προσδίδει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις εν λόγω εκθέσεις.

Τεύχος 615 (Σεπτέμβριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>