Εμμανουήλ-Μάριος Ν. Οικονόμου
Οικονομία, πόλεμος και θεσμοί
Η αρχαία Αθήνα από την αρχαϊκή ως την κλασική περίοδο (750-323 π.Χ.)

Εκδόσεις Ενάλιος, 2018, ΣΕΛ: 645, ΤΙΜΗ: 17,90 €

Η Αθήνα αποτελούσε μια πόλη-σταθμό αναφορικά με την πορεία της Ιστορίας όλου του ελληνικού κόσμου της αρχαιότητας· μια πόλη που οι επιλογές της έδειχναν την «τάση» που οι λοιπές συμμαχικές και μη πόλεις έπρεπε να ακολουθήσουν. Ο Εμμανουήλ-Μάριος Ν. Οικονόμου στην έρευνά του δεν εξετάζει την περίπτωση των αρχαίων Αθηναίων  εστιάζοντας στην περίοδο 750-323, αλλά επεκτείνεται όταν κρίνεται απαραίτητο και σε αναφορές και στην προγενέστερη Ομηρική εποχή (1100-750) ώστε να ερμηνευτούν η ανάδειξη και σχηματοποίηση των αρχαίων ελληνικών πολιτειακών και οικονομικών θεσμών, από την Ομηρική και την Κλασική Περίοδο (1100-508 π. Χ.).

Σχετικά με την έννοια της οικονομίας, οι ιστορικές καταβολές του όρου προέρχονται από τις λέξεις «οίκος» και «νέμομαι» που σημαίνει διαχείριση της οικίας. Συνεπώς στην αρχαιότητα η λέξη «οικονομία» σχετιζόταν με την σημερινή έννοια της οικιακής οικονομίας, σήμαινε δηλαδή την διαχείριση του νοικοκυριού. Όσον αφορά την έννοια των θεσμών, πρέπει να αναφερθεί ότι αν η σημασία της οικονομικής ανάπτυξης ως προς την ευημερία των κοινωνιών είναι προφανής η σημασία των θεσμών δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή, πιθανόν όχι στον μη ειδικό, αλλά και σε όποιον ερευνητή ακολουθήσει διαφορετικές εννοιολογικές, νοηματικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις.

Ο Οικονόμου στο βιβλίο του ακολουθεί μια εξαιρετικά καινοτόμο προσέγγιση αναλύοντας τη σχέση της οικονομίας, του πολέμου και των θεσμών με εστίαση στην αρχαία ο Αθηναϊκή δημοκρατία, με επεκτάσεις και σε άλλα πολιτεύματα, όπως τη Σπάρτη, και τις ελληνικές συμπολιτείες. Συνδυάζει μια σειρά από μεθοδολογίες που προέρχονται από διάφορα πεδία της οικονομικής επιστήμης, όπως Οικονομική Ιστορία, Θεσμικά Οικονομικά, Πολιτική Οικονομία, Θεωρία της Συμπεριφοράς, και επιπλέον, τα πεδία της Ιστορίας, της Πολιτικής Επιστήμης και των Διεθνών Σχέσεων και αυτός ο συνδυασμός κάνει το έργο πραγματικά πρωτοποριακό.

Αναλύει διεξοδικά θέματα όπως, μια νέα ερμηνεία για την ανάδειξη της δημοκρατίας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, τη σημασία της προστασίας της ατομικής ιδιοκτησίας, την παράμετρο του τρόπου διεξαγωγής του πολέμου σε σχέση με τα αποτελέσματα του στην οικονομία και τη διαμόρφωση της μορφής του πολιτεύματος κλπ. Χρησιμοποιεί επιμέρους σύγχρονες έννοιες, όπως τα προβλήματα της ασύμμετρης πληροφόρησης και του εντολέα-εντολοδόχου, τη θεωρία παιγνίων, το κοινωνικό συμβόλαιο, και επιμέρους σύγχρονα θεωρητικά οικονομικά υποδείγματα. Επιπλέον, αναλύει, μέσα από τη γενικότερη συλλογιστική της σχέσης οικονομίας, πολέμου και θεσμών και άλλες πτυχές της κοινωνικής ζωής, όπως η θέση των γυναικών, των μετοίκων και των δούλων. Δείχνει επιπλέον πως η Αθηναϊκή δημοκρατία διακρίνονταν από αρκετές σύγχρονες δομές θεσμικής οργάνωσης, όπως προστασία των περιουσιακών δικαιωμάτων, τραπεζική (ιδιωτική και δημόσια), ασφαλιστικές υπηρεσίες, ναυτικά δάνεια, αξιόπιστο νομισματικό σύστημα καταρρίπτοντας τις παλαιότερες θέσεις, περί πρωτογονισμού της αθηναϊκής οικονομίας (και της αρχαίας ελληνικής γενικότερα).

Καινοτόμος η προσέγγιση του Εμμανουήλ-Μάριου Ν. Οικονόμου, δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αλλά στρέφει την μάτιά του, στη σύγχρονη πραγματικότητα ελληνική και ξένη, ασκώντας κριτική και επισημαίνοντας προβλήματα και δυσλειτουργίες της σύγχρονης δημοκρατίας.

Τεύχος 609 (Μάρτίος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>