Το Καστελλόριζο ή Μεγίστη, με ιστορία χιλιετιών, άρχισε τον 19ο αιώνα να αναδεικνύεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη, και στις αρχές του 20ού αιώνα ο αριθμός των κατοίκων του έφτασε τις 14.000. Σήμερα, μόλις 400 άνθρωποι «κρατάνε Θερμοπύλες» στο ακριτικό νησί, υποβοηθούμενοι τα τελευταία χρόνια και από την τουριστική κίνηση.

Το Καστελλόριζο αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά επίδικα της εξελισσόμενης ελληνοτουρκικής διαμάχης, όσον αφορά τη διευθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Το 1923 ο Διεθνής Υδρογραφικός Οργανισμός προσδιόρισε τα όρια του Αιγαίου στην Κρήτη, στην Κάρπαθο, στη Ρόδο και στις απέναντι μικρασιατικές ακτές, κρίνοντας ότι το Καστελλόριζο βρίσκεται εκτός Αιγαίου, στη Μεσόγειο, στη Θάλασσα της Λυκίας ή Θάλασσα της Λεβαντίνης (του Λεβάντε). Ο προσδιορισμός, όμως, των ορίων του Αιγαίου Πελάγους (όπως και κάθε θάλασσας) από τον Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό γίνεται μόνον για λόγους διευκολύνσεως της ναυσιπλοΐας και συντονισμού στην έκδοση χαρτών και στη διεξαγωγή υδρογραφικών ερευνών. Δεν έχει νομική ή πολιτική σημασία, είναι τεχνητός, και δεν αποτελεί βάση για οριοθέτηση ή για αναγνώριση συγκεκριμένων δικαιωμάτων.

Το Καστελλόριζο και οι περικείμενες νησίδες ανήκουν διοικητικά στα Δωδεκάνησα, που αποδόθηκαν στο σύνολό τους στην Ελλάδα το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων. Η ίδια η Τουρκία είχε αποδεχτεί παλαιότερα την ενότητα του χώρου και το ενιαίο της αντιμετωπίσεως του συμπλέγματος της Μεγίστης με τα λοιπά Δωδεκάνησα. Το 1932 υπέγραψε συμφωνία και ένα πρωτόκολλο με την κατέχουσα τα Δωδεκάνησα Ιταλία. Τότε χαράχτηκε μια οριοθετική γραμμή που το συνέδεε με τη Ρόδο, παρότι από τη μία πλευρά βρίσκονται οι τουρκικές ακτές και από την άλλη η ανοιχτή θάλασσα.

Στόχος της Τουρκίας είναι να απομονώσει το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου από τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Το μικρό μήκος των ακτών του ελληνικού νησιωτικού συμπλέγματος θα βρίσκεται σε δυσαναλογία με τις θαλάσσιες περιοχές που θα του αποδοθούν με τη μέθοδο της μέσης γραμμής, εν συγκρίσει με τις τουρκικές ακτές και τις δικές τους θαλάσσιες περιοχές. Επομένως, η Τουρκία θα ζητήσει να αποδοθεί στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου μόνον αιγιαλίτιδα ζώνη. Δεν θα έχει δικαίωμα ούτε για υφαλοκρηπίδα ούτε για ΑΟΖ.

Ωστόσο, στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου δεν έχουμε μόνον την προβολή των ακτών του Καστελλόριζου. Υπάρχουν επίσης η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη. Η προβολή των ακτών τους (μαζί με αυτές του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης) προσδιορίζει τις θαλάσσιες ζώνες της περιοχής. Η επίσημη ελληνική θέση είναι λοιπόν ότι στόχος «είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών σε όλο το εύρος της, από τη Θράκη μέχρι το Καστελλόριζο»· το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας είναι ανοιχτό και οφείλει να διακανονιστεί, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών οφείλει ωστόσο να πραγματοποιηθεί σε όλο το εύρος της, από τη Θράκη μέχρι το Καστελλόριζο.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 621 (Μάρτιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>