Το χθες στην Ιστορία

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

Γεγονότα Σεπτεμβρίου

Πριν από 50 χρόνια (1969)

1 Σεπτεμβρίου

• Αναίμακτο στρατιωτικό πραξικόπημα στη Λιβύη ανατρέπει τον 79 χρονο βασιλιά Ιντρίς ο οποίος έκανε ιαματικά λουτρά στην Προύσα της Τουρκίας. Παράλληλα, καταλύει τη μοναρχία και ανακηρύσσει τη χώρα σοσιαλιστική δημοκρατία με αντιδυτικό προσανατολισμό. Στις 8 Σεπτεμβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα νέου πρωθυπουργού ο 35άχρονος δικηγόρος Μαχμούντ Σολιμάν αλ-Μαχράμπι, αλλά ιθύνων νους του νέου καθεστώτος είναι ο επικεφαλής του Επαναστατικού Συμβουλίου, ο νασερικών τάσεων λοχαγός Μουαμάρ αλ-Καντάφι που αυτοπροάγεται σε συνταγματάρχη και αναλαμβάνει καθήκοντα αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων. Με αυτή την ιδιότητα καλεί αμέσως τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία να απομακρύνουν τις στρατιωτικές τους βάσεις από τη Λιβύη.

2 Σεπτεμβρίου

• Πεθαίνει από ανακοπή της καρδιάς, σε ηλικία 79 ετών, ο Χο Τσι Μινχ, ηγέτης του Βόρειου Βιετνάμ και μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του διεθνούς επαναστατικού κινήματος, γνωστός μεταξύ των συμπατριωτών του ως «Θείος Χο». Ο Χο Τσι Μινχ ήταν γιος δημοσίου υπαλλήλου και ενδιαφέρθηκε από νεαρή ηλικία για την απελευθέρωση της γαλλοκρατούμενης πατρίδας του. Είχε πτυχίο δασκάλου, ήταν γνώστης πολλών γλωσσών, ιδρυτικό μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (το 1922) και στη συνέχεια (κατά τη δεκαετία του 1930) ενεργός προπαγανδιστής του αντιαποικιοκρατικού αγώνα. Το 1940 ίδρυσε το κίνημα των Βιετμίνχ, το οποίο μεταπολεμικά πρωταγωνίστησε στην αποτίναξη της γαλλικής κυριαρχίας στην Ινδοκίνα. Μετά τη διχοτόμηση του Βιετνάμ (1954), ανέλαβε το βάρος της σύγκρουσης με το Νότιο Βιετνάμ, χωρίς όμως να προλάβει να δει τη νικηφόρα λήξη του πολέμου και την επανένωση της χώρας του (1975).

4 Σεπτεμβρίου

• Η νέα ταινία του Φεντερίκο Φελλίνι, με τίτλο Σατυρικόν, ένα φαντασμαγορικό ιστορικό υπερθέαμα βασισμένο στο ατελώς σωζόμενο ομότιτλο έργο του Ρωμαίου συγγραφέα Πετρώνιου, γίνεται δεκτή με διθυραμβικές κριτικές στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
• Ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Βραζιλία, Τσαρλς Μπερκ Έλμπρικ, απάγεται από αριστερούς αντάρτες που απαιτούν ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωσή του την απελευθέρωση 15 πολιτικών κρατουμένων. Ο πρεσβευτής βασανίστηκε αλλά απελευθερώθηκε μετά από τέσσερις ημέρες, αφού η δικτατορική κυβέρνηση της χώρας συμφώνησε με τα αιτήματα των ανταρτών.

5 Σεπτεμβρίου

• Ο Αμερικανός ανθυπολοχαγός Ουίλλιαμ Κάλλυ προσάγεται σε δίκη σε στρατοδικείο με την κατηγορία της προμελετημένης δολοφονίας 22 ανώνυμων Νοτιοβιετναμέζων χωρικών, στο πλαίσιο της μαζικής εκτέλεσης 109 κατοίκων του χωριού Μυ Λάι. Η δίκη γι’ αυτή την υπόθεση (για την οποία δεν δικάστηκε κανείς άλλος εκτός του Κάλλεϋ) έληξε στις 31 Μαρτίου 1971 με την καταδίκη του Αμερικανού αξιωματικού σε ισόβια δεσμά, η οποία την επομένη μετατράπηκε από τον πρόεδρο Νίξον σε κατ’ οίκον περιορισμό στο στρατόπεδό του (μετά από τρεισήμισι χρόνια ο Κάλλυ αφέθηκε ελεύθερος).

8 Σεπτεμβρίου

• Η Χάγη, η Βόννη και αρκετές άλλες ευρωπαϊκές πόλεις πλήττονται με διαφορά λίγων λεπτών από μια σειρά 13 βομβιστικών επιθέσεων, με στόχους πρεσβείες του Ισραήλ και γραφεία της ισραηλινής αεροπορικής εταιρείας Ελ Αλ. Δράστες ήταν διάφορες παλαιστινιακές οργανώσεις.
• Πραγματοποιείται η κηδεία του Χο Τσι Μινχ με συμμετοχή πλήθους 000 ατόμων και πολλών ξένων επισήμων, μεταξύ των οποίων ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Αλεξέι Κοσύγκιν. Ο Χο Τσι Μινχ είχε εκφράσει την επιθυμία η σορός του να αποτεφρωθεί, αλλά τελικά μουμιοποιήθηκε και τοποθετήθηκε σε μαυσωλείο σε κεντρική πλατεία του Ανόι.

15 Σεπτεμβρίου

• Στη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας ο βρετανικός στρατός στο Μπέλφαστ ύψωσε τείχος ύψους δύο μέτρων από πασσάλους και συρματόπλεγμα το οποίο διαχώριζε τις κεντρικές συνοικίες των Καθολικών από εκείνες των Προτεσταντών σε μήκος δύο χιλιομέτρων. Επρόκειτο για το κατ’ ευφημισμόν αποκαλούμενο Τείχος της Ειρήνης. Πενήντα χρόνια μετά, παρά την ειρήνευση στη Βόρεια Ιρλανδία, το τείχος αυτό εξακολουθεί να παραμένει στη θέση του. Μετά από δέκα ημέρες ένα παρόμοιο τείχος αναγέρθηκε και στο Λοντοντέρρυ.
• Ο πρόεδρος Νίξον εγκρίνει την έναρξη της προετοιμασίας επανδρωμένης διαστημικής αποστολής στον Άρη, με προβλεπόμενο χρόνο υλοποίησής της τη δεκαετία του 1980.

16 Σεπτεμβρίου

• Αρχίζει στο Στάδιο Καραϊσκάκη το 9ο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου που διήρκεσε έως τις 21 Σεπτεμβρίου. Κατά τη διάρκειά του καταρρίφθηκαν επτά παγκόσμια ρεκόρ, έξι από τα οποία γυναικεία. Στους αγώνες αυτούς κέρδισε το πρώτο του χρυσό μετάλλιο σε αγώνα των 100 μέτρων (με φωτο φίνις) ο κορυφαίος λευκός σπρίντερ όλων των εποχών, ο Σοβιετικός (Ουκρανός) δρομέας Βάλερυ Μπορζόφ.

20 Σεπτεμβρίου

• Ο διεθνής διαγωνισμός για τη δημιουργία τρίτου διυλιστηρίου πετρελαίου στην Ελλάδα κηρύσσεται άγονος, καθώς απορρίπτονται οι προσφορές των εφοπλιστών Ωνάση και Νιάρχου, καθώς και της διεθνούς κοινοπραξίας των εταιρειών Mobil, Shell και BP.

25 Σεπτεμβρίου

• Γεννιέται στο Σουώνση της Ουαλλίας η γνωστή ηθοποιός Κάθριν Ζέτα Τζόουνς.
• Με αφορμή τη μερική πυρπόληση του τεμένους Αλ-Ακσά στην Ιερουσαλήμ (στις 21 Αυγούστου), συγκαλείται στο Ραμπάτ του Μαρόκου διάσκεψη 24 κατά πλειοψηφία ισλαμικών κρατών η οποία αποφασίζει την επιδίωξη της συνεργασίας τους σε ποικίλους τομείς για την προώθηση των ιδεωδών του ισλάμ. Επρόκειτο για την αφετηρία των προσπαθειών οι οποίες το 1972 οδήγησαν στη δημιουργία του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, στον οποίο σήμερα συμμετέχουν 57 κράτη.
• Γιατρός του νοσοκομείου του Κόνυ Άιλαντ (στη Νέα Υόρκη) με καταγωγή από το Πακιστάν σπάει το γυμνό άγαλμα του Ποσειδώνα έξω από το κτίριο του ΟΗΕ προκειμένου «να προστατέψει την ηθική του κόσμου από την καταισχύνη».

26 Σεπτεμβρίου

• Ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, αρχιτέκτονας της Άνοιξης της Πράγας, καθαιρείται από το Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τσεχοσλοβακίας. Παράλληλα, 12 ακόμη επιφανή μέλη της μεταρρυθμιστικής πτέρυγας του Κόμματος διαγράφονται από την Κεντρική Επιτροπή.

28 Σεπτεμβρίου

• Στη Δυτική Γερμανία πραγματοποιούνται βουλευτικές εκλογές στις οποίες την πρώτη θέση καταλαμβάνουν οι Χριστιανοδημοκράτες (από κοινού με τους Χριστιανοσοσιαλιστές της Βαυαρίας), υπό τον καγκελλάριο Κουρτ Γκέοργκ Κίζινγκερ, με 46,10% και 250 έδρες. Δεύτεροι αναδεικνύονται οι Σοσιαλδημοκράτες, υπό τον Βίλλυ Μπραντ, με 42,67% και 237 έδρες, και τρίτοι οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, υπό τον Βάλτερ Σέελ, με 5,77% και 31 έδρες.

29 Σεπτεμβρίου

• Η αδυναμία των Χριστιανοδημοκρατών να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση στη Δυτική Γερμανία, παρά τη νίκη τους στις βουλευτικές εκλογές (καθώς χρειάζονταν 260 έδρες αντί των 250 που κέρδισαν), οδηγεί σε σύγκληση των Σοσιαλδημοκρατών με τους Ελεύθερους Δημοκράτες και σε συμφωνία τους να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Βίλλυ Μπραντ.

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 615 Σεπτέμβριος 2019>>