Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 686

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Επιστήμονες ανασύνθεσαν το αιγυπτιακό μπλε

Το αιγυπτιακό μπλε, την παλιότερη γνωστή συνθετική χρωστική ουσία στον κόσμο, κατάφεραν να αναδημιουργήσουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας «Κάρνεγκι» και το Μουσείο Σμιθσόνιαν.

Παρά το όνομά του, το πραγματικό χρώμα του κυμαινόταν από μπλε έως πράσινο και οι αρχαιολόγοι το έχουν εντοπίσει σε αρχαία φέρετρα, γλυπτά, τοιχογραφίες και κεραμικά. Το παλιότερο γνωστό δείγμα έχει βρεθεί σε αλαβάστρινο μπολ από το 3.250 π.Χ., ενώ η συγκεκριμένη χρωστική ουσία χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Ρωμαίους και καλλιτέχνες της Αναγέννησης.

Όπως αναφέρεται σε μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό NPJ Heritage Science, η επιστημονική ομάδα χρησιμοποίησε δώδεκα διαφορετικές συνταγές για τη δημιουργία της χρωστικής ουσίας, συνδυάζοντας κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου, χαλκό, ασβέστιο και ανθρακικό νάτριο, που όλα περιέχουν χαλκοριβαΐτη. Το ορυκτό αυτό «διεγείρεται» από το κόκκινο φως, έχει φωταύγεια και εκπέμπει υπέρυθρο φως, αλλά η τελική απόχρωση του αιγυπτιακού μπλε καθοριζόταν από τα πρόσθετα συστατικά της.

«Η παραγωγή του αιγυπτιακού μπλε ήταν μια εξαιρετικά εξελιγμένη διαδικασία, που κατέστη δυνατή μόνο μέσα σε ένα καλά ανεπτυγμένο πολιτιστικό και τεχνολογικό πλαίσιο» καταλήγουν οι συντάκτες της μελέτης.

Τεράστια ρωμαϊκά παπούτσια ανακαλύφθηκαν στην Αγγλία

Δύο υπερμεγέθη παπούτσια της ρωμαϊκής εποχής βρέθηκαν σε άριστη κατάσταση στο ρωμαϊκό οχυρό Μάγκνα, περίπου 10 χλμ. δυτικά του πολύ μεγαλύτερου φρουρίου Βιντολάντα και κοντά στο Τείχος του Αδριανού στο Νορθάμπερλαντ  της Αγγλίας.

Το ένα παπούτσι εξακολουθεί να έχει όλα τα στρώματα της σόλας του άθικτα, μαζί με ένα μέρος της φτέρνας και τα περισσότερα από τα καρφιά στην εξωτερική σόλα. Η περιοχή των δακτύλων λείπει, κάτι που δυσκολεύει την εκτίμηση του πραγματικού μεγέθους του, ωστόσο είναι σαφές πως επρόκειτο για πραγματικά μεγάλο παπούτσι. Το δεύτερο παπούτσι βρέθηκε πλήρες, έχοντας μήκος 32 εκ. που αντιστοιχεί σε νούμερο παπουτσιού 47!

Τα παπούτσια εντοπίστηκαν έξω από βόρειο τείχος του Μάγκνα, σε αμυντική τάφρο με μικρό βάθος, κατασκευασμένη με ειδικό τρόπο ώστε να εγκλωβίζονται σε αυτήν τα πόδια των επιτιθέμενων και να σπάει ο αστράγαλός τους. Στην ίδια τάφρο βρέθηκε ακόμα ένα παπούτσι «φυσιολογικού» μεγέθους» και σκόρπια κομμάτια δέρματος.

Τις ανασκαφές στην περιοχή χρηματοδοτεί το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Vindolanda, το οποίο ως βασικό σκοπό έχει την ανάκτηση σπάνιου αρχαιολογικού υλικού που απειλείται από την κλιματική αλλαγή.

Εντοπίστηκε το ναυάγιο του θρυλικού πλοίου του Τζέιμς Κουκ; 

Το ναυάγιο του θρυλικού πλοίου του Βρετανού εξερευνητή Τζέιμς Κουκ, Εντέβορ (Endeavour), εντοπίστηκε μετά από 2,5 αιώνες στο Νιούπορτ Χάρμπορ του Ρόουντ Άιλαντ (ΗΠΑ), όπως ανακοίνωσε το Εθνικό Ναυτικό Μουσείο της Αυστραλίας (ANMM) ύστερα από έρευνες 25 ετών.

Το Εντέβορ ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό πλοίο που έφτασε στην Ανατολική Αυστραλία και περιέπλευσε τα νησιά της Νέας Ζηλανδίας μεταξύ του 1768 και του 1771, ενώ το 1775 μετατράπηκε σε μεταγωγικό στρατευμάτων και βυθίστηκε το 1778 στα ανοικτά των ακτών των ΗΠΑ.

Στην ανακοίνωση του ANMM αναφέρεται ότι οι ειδικοί κατέληξαν στο πόρισμά τους μετά από σύγκριση του ναυαγίου RI 2394 με ιστορικά σχέδια του Εντέβορ. Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο του ANMM, Κίεραν Χόστι, «οι ξύλινες δοκοί του ναυαγίου είναι βρετανικές και το μέγεθός τους είναι ίδιο με αυτές του Εντέβορ, με ακρίβεια χιλιοστών». Επιπλέον, ανάλυση του ξύλου αποκάλυψε ότι είχε ευρωπαϊκή προέλευση, σύμφωνα με τα αρχεία για την επισκευή του Εντέβορ το 1776.

Πάντως το αμερικανικό Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP) εξέφρασε τις επιφυλάξεις του για της ανακοινώσεις του ANMM, υπογραμμίζοντας ότι απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για την οριστική επιβεβαίωση.

Κράνη του Α’ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρέθηκαν στο Βρότσλαβ

Ολόκληρη «συλλογή» από γερμανικά κράνη του Α΄ και, κυρίως, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εντοπίστηκαν τυχαία σε κρύπτη κατά τη διάρκεια εργασιών στην οδό Καζάροβα, στο κέντρο της πολωνικής πόλης Βρότσλαβ. Τα συνολικά 50 κράνη, μεταξύ των οποίων υπήρχε ένα πολωνικό και ένα σοβιετικό, βρέθηκαν πολύ κοντά σε ένα από τα κτήρια του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της πόλης, το οποίο έκανε και τη σχετική ανακοίνωση. Κατά τη ναζιστική κατοχή της Πολωνίας, σε αυτό το σημείο βρίσκονταν οι στρατώνες του 8ου Τάγματος Διαβιβάσεων του γερμανικού στρατού.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς που εξέτασαν το εύρημα, η διάταξη των κρανών και ο τρόπος τοποθέτησής τους στα ράφια υποδηλώνει ότι δεν προορίζονταν για πολεμική χρήση, αλλά για αεροπορική και πυροσβεστική άμυνα.

Ο εντοπισμός τους συνέπεσε με την 80η επέτειο από το τέλος της τρίμηνης πολιορκίας του Βρότσλαβ από τον Κόκκινο Στρατό. Τον Ιανουάριο του 1945, ο Χίτλερ είχε ανακηρύξει την πόλη-φρούριο Μπρεσλάου/Βρότσλαβ ως σύμβολο αντίστασης κατά των Σοβιετικών. Τελικά, οι γερμανικές δυνάμεις παραδόθηκαν στα σοβιετικά στρατεύματα στις 6 Μαΐου 1945, μόλις δύο ημέρες πριν από το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη.

Τεύχος 686 (Αύγουστος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>