Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 685

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Μία «κόκκινη μύτη» ζωγραφισμένη από Νεάντερταλ

Πριν από περίπου 43.000 χρόνια, ένας Νεάντερταλ βούτηξε το δάχτυλό του σε κόκκινη ώχρα και ζωγράφισε μια μύτη σε βοτσαλωτή πέτρα, που έμοιαζε με πρόσωπο ανθρώπου.

Αυτό το σενάριο παρουσιάζει ομάδα αρχαιολόγων σε εργασία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archaeological and Anthropological Sciences. «Το γεγονός ότι η πέτρα επιλέχθηκε λόγω της ομοιότητάς της με ανθρώπινο πρόσωπο δείχνει ότι υπήρχε ένα ανθρώπινο μυαλό ικανό να συμβολίζει, να φαντάζεται και να προβάλλει τις σκέψεις του σε ένα αντικείμενο», επισημαίνουν στη μελέτη τους.

Το βότσαλο με μήκος 20 εκ. και πλάτος 10 εκ. ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 2022 σε μικρή σπηλιά στην κεντρική Ισπανία. Αμέσως, την προσοχή των ερευνητών προσέλκυσε η συγκεκριμένη πέτρα, η οποία είχε εσοχές που μοιάζουν με μάτια και στόμα, καθώς και μια προεξοχή σε σχήμα μύτης. Πιθανότατα είχε μεταφερθεί στο σπήλαιο από τον ποταμό Έρεσμα, που βρίσκεται περίπου 5 χλμ. μακριά.

Το τεχνούργημα είναι σημαντικό και για έναν ακόμα λόγο: πιθανότατα, αντιπροσωπεύει το πληρέστερο δακτυλικό αποτύπωμα Νεάντερταλ που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα, αφού προηγουμένως είχε βρεθεί μόνο ένα μερικό αποτύπωμα σε τοποθεσία της κεντρικής Γερμανίας.

Γουατεμάλα: Ανακαλύφθηκε «χαμένη» πόλη των Μάγια

Μια άγνωστη πόλη των Μάγια εντόπισε διεθνής ομάδα αρχαιολόγων στον αρχαιολογικό χώρο του Ουαξακτούν , στη βόρεια Γουατεμάλα. Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας, η πόλη χρονολογείται μεταξύ του 800 και του 500 π.Χ., είχε έκταση 16 τετ. χλμ. και διέθετε «εντυπωσιακό πολεοδομικό σχεδιασμό», με μοναδικά μνημεία και πυραμίδες. Ακόμα, σε μικρή απόσταση βρέθηκε πυραμίδα ύψους 33 μ., καθώς και εξελιγμένο σύστημα καναλιών, στοιχεία που οδηγούν στην υπόθεση ότι η περιοχή αποτελούσε σημαντικό πολιτικό και τελετουργικό κέντρο.

Η πόλη ονομάστηκε Λος Αμπουέλος («οι παππούδες») από δύο αγάλματα που βρέθηκαν στο σημείο και απεικονίζουν ένα «προγονικό ζευγάρι». Τα αγάλματα χρονολογούνται μεταξύ του 500 και του 300 π.Χ. και εκτιμάται ότι σχετίζονταν με λατρευτικές τελετουργίες.

Στην ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού της Γουατεμάλας αναφέρεται ότι «τα ευρήματα αυτά δίνουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουμε την κοινωνική και τελετουργική οργάνωση των Μάγια στην περιοχή του τροπικού δασικού θύλακα του Πετέν» καθώς «προσθέτουν ακόμα ένα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της προαποικιακής παρουσίας τους στη βόρεια Γουατεμάλα και μάλιστα πολύ πριν από την ακμή του πολιτισμού τους (400-900 μ.Χ.)».

Πού «γεννήθηκε» το ποδόσφαιρο;

Στην Σκωτία και όχι στην Αγγλία, όπως είναι η επικρατούσα εκδοχή, τοποθετούν την προέλευση του ποδοσφαίρου Σκωτσέζοι ερευνητές του αθλήματος.

Η έρευνά τους ξεκίνησε όταν ανακάλυψαν επιστολή ιερέα σε πρεσβυτεριανή εκκλησία της Σκωτίας, που είχε γραφτεί τη δεκαετία του 1630. Σε αυτήν, ο ιερέας ανέφερε ότι «υπήρχε ένα κομμάτι γης στο αγρόκτημα Mossrobin όπου οι άνθρωποι έπαιζαν ποδόσφαιρο» και έδινε οδηγία στους εκκλησιαζόμενους να τοποθετήσουν πέτρες ώστε να εμποδίσουν τους αθλητές να πλησιάζουν σε αυτό. Ως επιβεβαίωση, οι ερευνητές εντόπισαν σε επίπεδο σημείο της περιοχής 14 μεγάλες πέτρες, που με βάση τις αναλύσεις τους δεν είχαν τοποθετηθεί εκεί για γεωργικούς σκοπούς. «Το ποδόσφαιρο παίζεται στη Σκωτία εδώ και εκατοντάδες χρόνια», συμπέρανε σε εκπομπή του BBC ο ιδρυτής του Μουσείου Ποδοσφαίρου της Σκωτίας, Τζεντ Ο’ Μπράιεν.

Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι με αυτή την άποψη. Ανάμεσά τους και ο υπεύθυνος του Sheffield Home of Football, φιλανθρωπικού οργανισμού για τη διατήρηση της ποδοσφαιρικής κληρονομιάς της πόλης, που δήλωσε στους Times πως  «ίσως οι Σκωτσέζοι έπαιζαν “ποδόσφαιρο” στο αγρόκτημα Mossrobin, αλλά το παιχνίδι αυτό δεν έχει καμία σύνδεση με το σύγχρονο ποδόσφαιρο».

Προφυλακτικό 200 ετών στο Κρατικό Μουσείο της Ολλανδίας

Σπάνιο προφυλακτικό, ηλικίας σχεδόν δύο αιώνων, εκτίθεται από τις αρχές Ιουνίου στο Κρατικό Μουσείο της Ολλανδίας στο Άμστερνταμ, στο πλαίσιο έκθεσης για τα επαγγέλματα του σεξ κατά τον 19ο αιώνα.

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του μουσείου, το προφυλακτικό κατασκευάστηκε γύρω στο 1830 με υλικό από τη σκωληκοειδίτιδα προβάτου και πιθανότατα αποτελούσε αναμνηστικό αντικείμενο κάποιου πορνείου της εποχής. Είναι διακοσμημένο με την «ασεβή» ερωτική εικόνα μιας καλόγριας με ανοιχτά πόδια, που δείχνει τα γεννητικά της όργανα σε τρεις κληρικούς, η οποία συνοδεύεται από τη φράση «Αυτή είναι η επιλογή μου» γραμμένη στα γαλλικά. Οι ειδικοί του μουσείου πιστεύουν ότι η εικόνα αποτελεί παρωδία του πίνακα του Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ «Η Κρίση του Πάρη», που απεικονίζει την επιλογή του Τρώα πρίγκιπα σε διαγωνισμό ομορφιάς μεταξύ της Αφροδίτης, της Αθηνάς και της Ήρας.

«Το προφυλακτικό αυτό αποτυπώνει τόσο την παιχνιδιάρικη όσο και τη σοβαρή πλευρά της σεξουαλικής υγείας» καταλήγει η ανακοίνωση του μουσείου

Το αντικείμενο αγοράστηκε από το μουσείο πριν από έξι μήνες σε δημοπρασία και αποτελεί μέρος της έκθεσης «Safe Sex?», που θα λειτουργεί έως τα τέλη Νοεμβρίου 2025.

Τεύχος 685 (Ιούλιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>