Μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους το 1360 η Θράκη υπέφερε περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδος από τον μακροχρόνιο ζυγό. Την οθωμανική κατοχή ακολούθησε η επτάχρονη βουλγαρική. Η απελευθέρωση ήρθε ύστερα από εξακόσια χρόνια σκλαβιάς, σχεδόν έναν αιώνα μετά την απελευθέρωση της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας από τους Τούρκους. Στην πραγματικότητα ο ελληνικός στρατός  απελευθέρωσε την Θράκη το 1913. Την Αλεξανδρούπολη στις 12 Ιουλίου, την Ξάνθη στις 13 Ιουλίου και την Κομοτηνή στις 14 Ιουλίου, κατά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 10 Αυγούστου 1913 οι Μεγάλες Δυνάμεις έδωσαν τη Θράκη στη Βουλγαρία, αν και η Ελλάδα πολέμησε στο πλευρό των νικητών. Ακολούθησε η βουλγαρική κατοχή, μέχρι το 1920, μία περίοδος εξολόθρευσης του πληθυσμού. Με τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου η διασυμμαχική διοίκηση αποχώρησε από τη Θράκη και ο ελληνικός στρατός εισήλθε στην Ξάνθη στις 4 Οκτωβρίου 1919, ενώ ακολούθησε η έπαρση της ελληνικής σημαίας στην Κομοτηνή και στην Αλεξανδρούπολη στις 14 Μαΐου 1920. Επίσης η Ελλάδα πήρε την Ίμβρο και την Τένεδο, τη Σμύρνη με την περιοχή της, ενώ παράλληλα σημειώθηκε η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης.

Σε λιγότερο από δύο χρόνια οι ραγδαίες εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο και η αλλαγή των προσανατολισμών και της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων έναντι των κεμαλικών είχαν ως αποτέλεσμα την υπογραφή της Συνθήκης των Μουδανιών, με την οποία ο ελληνικός στρατός διατάχθηκε να εκκενώσει όχι μόνο την Ιωνία, όπου γραφόταν πλέον ο (τραγικός) επίλογος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας, αλλά μέσα σε 15 μέρες και την Ανατολική Θράκη, όπου υπήρχαν μεγάλες ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις και εύρωστο ελληνικό στοιχείο.

Στο διπλωματικό επίπεδο, η Συνθήκη των Σεβρών κατοχύρωσε την ένταξη της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1920, αλλά η οριστική και αμετάκλητη ενσωμάτωσή της στον κορμό του ελληνικού κράτους επιτεύχθηκε με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης τον Ιούλιο του 1923.

Τελικά η Συνθήκη των Σεβρών και η Συνθήκη περί Θράκης στις 10 Αυγούστου 1920 επιδίκασαν αντίστοιχα τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα. Δεν πρέπει ωστόσο να διαφεύγει της προσοχής μας ότι οι συνθήκες που αφορούσαν το μέλλον της Θράκης ήταν διαφορετικές. Όσον αφορούσε τη Δυτική Θράκη, η συνθήκη προέβλεπε την επικύρωση των όρων της ήδη υπογραφείσας και ισχύουσας Συνθήκης του Νεϊγύ, ενώ η τύχη της Ανατολικής Θράκης συνδέθηκε με τις εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο. Τελικά, με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης στις 23 Ιουλίου 1923, η Δυτική Θράκη, ή ορθότερα η ελληνική Θράκη –καθώς το βορειοδυτικό κομμάτι της περιοχής παρέμενε στη Βουλγαρία–, ενσωματώθηκε οριστικά στον κορμό του ελληνικού κράτους και επιβεβαιώθηκε η νέα πραγματικότητα στην περιοχή, η οποία δέχτηκε μεγάλο μέρος των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, αν και Ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 653 (Νοέμβριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>