Το Έπος του Ελληνικού Στρατού στο αλβανικό μέτωπο το 1940 και η δράση των Ελλήνων αντιστασιακών την περίοδο της Κατοχής είναι ευρέως (και ορθώς) γνωστά. Όμως υπάρχει και μία άλλη πτυχή του ηρωισμού και της θυσίας των Ελλήνων που δεν είναι και τόσο διαδεδομένη, ούτε έχει τιμηθεί επαρκώς από την κοινωνία και την πολιτεία. Πρόκειται για τη δράση του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού, που από την πρώτη κιόλας ημέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και δίχως ακόμη η Ελλάδα να έχει εμπλακεί σε αυτόν, στάθηκε στο πλευρό των συμμάχων δίχως δεύτερη σκέψη.

Προπολεμικά το Εμπορικό Ναυτικό βρισκόταν στην 9η θέση παγκοσμίως, αριθμώντας 583 πλοία υπό ελληνική σημαία. Ως εκ τούτου γίνεται αντιληπτό ότι ο ρόλος που θα διαδραμάτιζε θα ήταν μείζονος σημασίας για τις εξελίξεις της περιόδου, αφού οι συμμαχικές δυνάμεις ανεφοδιάζονταν κυρίως μέσω θαλάσσης. Έχοντας ως έδρα του κυρίως τα λιμάνια της βρετανικής αυτοκρατορίας, η δράση του απλωνόταν από τον Αρκτικό Ωκεανό μέχρι τον βόρειο Ατλαντικό και από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Τα ελληνικά πλοία με τα ελληνικά πληρώματά τους συμμετείχαν σε καθοριστικής σημασίας στρατιωτικές επιχειρήσεις των συμμάχων, από την απόβαση στη Βόρεια Αφρική και τη Σικελία μέχρι και τη Νορμανδία, ενώ διέσωσαν χιλιάδες ζωές παγιδευμένων στρατιωτών από τη Δουνκέρκη μέχρι την Κρήτη.

Πλέον τούτων, ξεχώρισε το ήθος των Ελλήνων εφοπλιστών και η προθυμία των πληρωμάτων να θυσιαστούν για τα ιδεώδη της ελευθερίας. Ακόμη και όταν η Ελλάδα ήταν ουδέτερη στον πόλεμο, οι Έλληνες εφοπλιστές σε συνεργασία με την κυβέρνηση των Αθηνών δεν δίστασαν να διαθέσουν τα πλοία τους για τις ανάγκες των Βρετανών. Ακόμη και όταν οι Κατοχικές δυνάμεις προσέφεραν ένα τεράστιο ποσό για την εξαγορά του ελληνικού στόλου, οι Έλληνες εφοπλιστές αρνήθηκαν. Γνώριζαν πολύ καλά πως όχι μόνο δεν θα είχαν οικονομικό κέρδος, αλλά πιθανότατα να καταστρέφονταν και επιχειρηματικά.

Τα ελληνικά εμπορικά πλοία μαζί με τα υπολείμματα των Ενόπλων Δυνάμεων, που κατάφεραν να διαφύγουν από τη χώρα, αποτέλεσαν τον πυρήνα για τη συνέχιση του αγώνα ενάντια στον κατακτητή. Επίσης ο ελληνικός στόλος υπήρξε ο κύριος οικονομικός πόρος της νόμιμης αλλά αυτοεξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, η οποία όλα τα χρόνια του πολέμου συνδιαλλεγόταν με τους συμμάχους για την παραμονή της χώρας στο δυτικό/δημοκρατικό τόξο της μεταπολεμικής Ευρώπης.

Ωστόσο ο φόρος αίματος και οι καταστροφές ήταν πολύ μεγάλες. Περισσότεροι από 2.300 Έλληνες ναυτικοί χάθηκαν στην άβυσσο και το 77% των ελληνικών εμπορικών πλοίων βυθίστηκε. Να σημειωθεί ότι οι απώλειες συνεχίστηκαν και μετά το τέλος του πολέμου, εξαιτίας των ναρκών που παρέμεναν ποντισμένες σε διάφορες θάλασσες. Επί σειρά ετών οι Έλληνες ναυτικοί ζούσαν με τον τρόμο της τορπίλης και της νάρκης. Δίχως κραυγές και δίχως διθυράμβους, αλλά σιωπηλά και με αξιοπρέπεια το ελληνικό εμπορικό ναυτικό έγραψε με αίμα τη δική του ιστορία, που παραμένει ακόμη άγνωστη στο ευρύ κοινό.

Η σπουδαιότερη ίσως συμβολή του ήταν στην εξύψωση του εθνικού φρονήματος. Στα τέσσερα σκοτεινά χρόνια της τριπλής Κατοχής, το μοναδικό τμήμα ελεύθερης ελληνικής «γης» ήταν αυτό των καταστρωμάτων των ελληνικών ελεύθερων πλοίων.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 641 (Νοέμβριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>