Την υπογραφή των συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου το 1959 θα ακολουθήσει τον Αύγουστο του 1960, η ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ανεξάρτητο κράτος, υπό βρετανική, επιδιαιτησία προκειμένου να διατηρήσει η Αγγλία τα ερείσματά της που χάνονταν μαζικά. Το σύνταγμα, που προέβλεπε ότι το 18% του συνολικού πληθυσμού, ήτοι της τουρκοκυπριακής κοινότητας του νησιού, θα κατείχε το 30% των θέσεων στον κρατικό μηχανισμό και το κοινοβούλιο, προκάλεσε αντιδράσεις στην Αθήνα για την αποδοχή των όρων από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή. Η εύθραυστη και ετεροβαρής αυτή σχέση έδειξε τα όριά της τον Δεκέμβριο του 1963 οπότε και θα καταρρεύσει το συνταγματικό καθεστώς του 1960, με την υποβολή, από πλευράς Μακαρίου, των δεκατριών σημείων για την αναθεώρησή του. Η –χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την ελληνική πλευρά–, κίνηση του Μακαρίου, φαίνεται ότι επιδείνωσε την ήδη βεβαρημένη κατάσταση και βοήθησε στην ανάπτυξη τουρκικών θυλάκων στο νησί. Η εξέλιξη αυτή, θα αναγκάσει την ελληνική κυβέρνηση, αρχές του 1964, να στείλει στην Κύπρο μια καλά οπλισμένη μεραρχία.

Τα γεγονότα του 1963 και οι συνεχείς αψιμαχίες στην Κύπρο τους πρώτους μήνες του 1964 επέβαλλαν άμεση στρατιωτική ενίσχυση της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Αν και ο εθελοντικός στρατός αντιμετώπισε τα μέτωπα των ταραχών, ήταν αδύνατον να ανταποκριθεί αποτελεσματικά για δύο σημαντικούς λόγους. Πρώτον, γιατί δεν ανταποκρίθηκε επαρκώς στο καθήκον του. Δεύτερον, γιατί είχε να αντιμετωπίσει τις απειλές της Τουρκίας για επέμβαση, τους ισχυρούς στρατιωτικά τουρκοκυπριακούς θύλακες, αλλά και την κατάληψη στρατηγικής σημασίας θέσεων, όπως το φρούριο Αγίου Ιλαρίωνα από τους Τουρκοκυπρίους. Ως εκ τούτου, ζητούμενο για την κυπριακή κυβέρνηση ήταν η περαιτέρω διαφύλαξη της εδαφικής της ακεραιότητας μέσω στρατιωτικής ενίσχυσης.

H αποστολή της Ελληνικής Μεραρχίας, περίπου 8.500 ανδρών και σημαντικού πολεμικού υλικού, την άνοιξη του 1964 στην Κύπρο υπήρξε μία από τις πλέον καίριες επιλογές της Ελλάδας στη διαχείριση του Κυπριακού Ζητήματος. Η παρουσία της θωράκισε σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό την Κύπρο και ανακούφισε τον Κυπριακό Λαό από τον φόβο τουρκικής εισβολής.

Η δημιουργία της Εθνικής Φρουράς που αδιαμφισβήτητα ισχυροποίησε τις αμυντικές δυνατότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας γέννησε ταυτόχρονα μια διαμάχη Αθήνας-Λευκωσίας για τον έλεγχο και τη χειραγώγησή της. Ο στρατιωτικός έλεγχος των ενόπλων δυνάμεων που βρίσκονταν στο νησί, έδινε και τη δυνατότητα προώθησης λύσης, μόνο που η λύση είχε διαφορετικό περιεχόμενο για την Αθήνα και διαφορετικό για τη Λευκωσία.

Η έλλειψη συντονισμού και η σύγκρουση αρμοδιοτήτων, είχε την αφετηρία της στην προσπάθεια ελέγχου και διασφάλισης κάποιου είδους προβαδίσματος εν όψει και των πολιτικών πρωτοβουλιών που αναλήφθηκαν. Αναπόφευκτα λοιπόν, περιορίστηκε κάθε δυνατότητα σύγκλισης απόψεων, απαραίτητης προϋπόθεσης επίτευξης ενός εθνικού στόχου, την ίδια στιγμή που η Τουρκία μέσω των απειλών της για εισβολή, παρουσιαζόταν έτοιμη να επιβάλει τη λύση που επιδίωκε.

H αδυναμία χάραξης μια κοινής και σταθερής πολιτικής και στρατιωτικής πορείας, δηλαδή η Λευκωσία αποφασίζει και η Αθήνα στηρίζει ή το αντίθετο, αποτέλεσε και το έναυσμα της αντίστροφης πορείας προς τη σύγκρουση. Τα αποτελέσματα αυτής της αδυναμίας υπήρξαν τραγικά για τον κυπριακό Ελληνισμό.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 634 (Απρίλιος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>