Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 633

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Ινδονησία: Βρέθηκε η αρχαιότερη σπηλαιογραφία ζώου

Σπηλαιογραφία με την απεικόνιση ενός αγριόχοιρου, που χρονολογείται πριν από τουλάχιστον 45.500 χρόνια εντόπισε στο σπηλαίου Λεάνγκ Τεντόνγκε του νησιού Σουλαουέζι της Ινδονησίας διεθνής ερευνητική ομάδα υπό τον Μαξίμ Ωμπέρ (Maxime Aubert) από το αυστραλιανό Πανεπιστήμιο Γκρίφιθ. H σπηλαιογραφία αυτή είναι η αρχαιότερη με μορφή ζώου παγκοσμίως αλλά όχι η παλιότερη που έχει γίνει από άνθρωπο γενικά, αφού το «ρεκόρ» αυτό κατέχει βραχογραφία ηλικίας περίπου 73.000 ετών που βρέθηκε στη Νότια Αφρική (βλ. «Επικαιρότητα & Ιστορία», τχ. 605, Νοέμβριος 2018).

Ζωγραφισμένη με σκουροκόκκινη ώχρα, η ζωγραφιά αποτυπώνει τη μορφή του χοίρου σε σχεδόν φυσικό μέγεθος (136 x 54 εκ.), ενώ δίπλα διασώζονται εν μέρει άλλοι δύο χοίροι, κάτι που υποδηλώνει ότι πρόκειται, μάλλον, για την «αφήγηση» μιας ευρύτερης σκηνής κυνηγιού αυτού του είδους, το οποίο επιβιώνει στην περιοχή μέχρι σήμερα.

Στη μελέτη της, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, η επιστημονική ομάδα επισημαίνει ότι, αν και οι δημιουργοί της εικόνας παραμένουν άγνωστοι, είναι πιθανό να πρόκειται για Homo sapiens. «Η ανακάλυψη ενισχύει τις ενδείξεις ότι η πρώτη σύγχρονη τέχνη των σπηλαίων από τους ανθρώπους δεν εμφανίστηκε κατά την εποχή των πάγων στην Ευρώπη, όπως θεωρείται έως σήμερα, αλλά αρκετά πιο νωρίς», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Δείτε τη δημοσίευση στο: advances.sciencemag.org/content/7/3/eabd4648.

Ρωμαϊκός τάφος παιδιού με λείψανα σκυλιού

Μια εξαιρετικά σπάνια ταφή παιδιού της ρωμαϊκής εποχής ανακαλύφθηκε τυχαία κατά τις εργασίες επέκτασης του αεροδρομίου στην πόλη Ωλνά (Aulnat) της κεντρικής Γαλλίας. Ο τάφος, ο οποίος χρονολογείται από το πρώτο τρίτο του 1ου αιώνα μ.Χ. και βρισκόταν στην περιφέρεια γαλλορωμαϊκού οικισμού, ανήκε σε παιδί ενός έτους που είχε ενταφιαστεί σε ξύλινο φέρετρο μήκους 80 εκ. Γύρω και πάνω από το φέρετρο, που δεν σώζεται, είχαν τοποθετηθεί 20 δοχεία από τερακότα με υπολείμματα φαγητού (χοιρινό, όρνιθες κ.ά.), μικρά αγγεία που πιθανολογείται ότι περιείχαν φάρμακα, μερικά χάλκινα παιχνίδια και ένα δόντι μωρού, πιθανότατα προσφορά ενός μεγαλύτερου αδελφού ή αδελφής του νεκρού παιδιού. Ωστόσο, το πλέον σημαντικό εύρημα είναι τα λείψανα ενός μικρού σκυλιού της οικογένειας, που είχε τοποθετηθεί ανάμεσα στα πόδια του παιδιού.

Η σπανιότητα της συγκεκριμένης ταφής έγκειται στο γεγονός ότι, εκείνη την εποχή και με την παιδική θνησιμότητα εξαιρετικά υψηλή, τα παιδιά συνήθως θάβονταν ανεπίσημα και χωρίς τις τιμητικές ταφικές πρακτικές που ακολουθούνταν για τους ενήλικους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εκτιμάται ότι το παιδί ενταφιάστηκε στο σπίτι του ή κοντά σε αυτό, ενώ οι πλούσιες προσφορές, καθώς και η εξαιρετική ποιότητα αλλά και η ποσότητα των αντικειμένων που τοποθετήθηκαν στον τάφο, υποδεικνύουν ότι ήταν μέλος εύπορης και κοινωνικά προνομιούχου οικογένειας της τοπικής κοινότητας.

Το κλειδί του Ναπολέοντα

Έναντι 81.900 λιρών (περίπου 92.000 ευρώ) πουλήθηκε πριν από λίγες ημέρες σε δημοπρασία του βρετανικού οίκου Sotheby’s το κλειδί του δωματίου στο αρχοντικό Longwood House του νησιού της Αγίας Ελένης, όπου το απόγευμα της 5ης Μαΐου 1821 πέθανε ο εξόριστος Ναπολέοντας, σε ηλικία 51 ετών. Το μεταλλικό κλειδί, μήκους 13 εκατ., πουλήθηκε μαζί με ένα σημείωμα που είχε γράψει ο βρετανός στρατηγός και πολιτικός Τσαρλς Ρίτσαρντ Φοξ (Charles Richard Fox) στις 6 Σεπτεμβρίου 1822. Σύμφωνα με το σημείωμά του, ο Φοξ βρέθηκε στο νησί της Αγίας Ελένης μετά τον θάνατο του Ναπολέοντα και πήρε το κλειδί προκειμένου να το χαρίσει στη μητέρα του, η οποία ήταν «μεγάλη θαυμάστρια» του Γάλλου αυτοκράτορα, στέλνοντάς του μάλιστα στην εξορία γλυκίσματα και βιβλία. Οι απόγονοι του Φοξ βρήκαν το κλειδί μέσα σε φάκελο, κρυμμένο σε ένα σεντούκι, και αποφάσισαν να το πουλήσουν.

Όπως εξήγησε ο ειδικός αξιολογητής των Sotheby’s Ντέιβιντ ΜακΝτόναλντ πριν από την έναρξη της δημοπρασίας, «βλέπουμε συχνά αντικείμενα που συνδέονται με τον Ναπολέοντα, από σημαντικούς πίνακες μέχρι έπιπλα από κάποια από τις θαυμάσιες κατοικίες του, όμως υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στο κλειδί αυτό, κυρίως επειδή προέρχεται από το μέρος όπου ήταν φυλακισμένος και από το δωμάτιο όπου πέθανε».

Πέθανε ο δικαστής που δίωξε τον Πινοσέτ

Η δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ στην Χιλή από το 1973 έως το 1990 θεωρείται μία από τις στυγνότερες του 20ού αιώνα. Ο Χιλιανός δικαστής που από το 1998 είχε ασκήσει διώξεις εναντίον του, ο Χουάν Γκουσμάν (Juan Guzmán), πέθανε στα τέλη Ιανουαρίου σε ηλικία 81 ετών.

Ο Γκουσμάν είχε αφιερωθεί στην έρευνα και τη στοιχειοθέτηση των εγκλημάτων που είχε διαπράξει το καθεστώς, ειδικά τις δολοφονίες από το «καραβάνι του θανάτου» όταν μετά το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 στρατιωτικό απόσπασμα εκτέλεσε τουλάχιστον εκατό αντιφρονούντες σε όλη τη χώρα. Παρά τις βαριές κατηγορίες που είχε απαγγείλει σε βάρος του Πινοσέτ, το 2002 το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας τις αρχειοθέτησε, επικαλούμενο την «ελαφριά άνοια» που εμπόδιζε τον πρώην δικτάτορα να απολογηθεί για τους περισσότερους από 3.000 νεκρούς και εξαφανισθέντες την περίοδο 1973-1990. Ο Γκουσμάν είχε τότε δηλώσει πως «όταν είδα τον Πινοσέτ και μελέτησα σοβαρά τις ιατρικές εξετάσεις του, δεν μπόρεσα παρά να συμπεράνω ότι η διανοητική λειτουργία του ήταν κανονική». Ο θάνατος του Πινοσέτ, τέσσερα χρόνια αργότερα, τερμάτισε οριστικά τις εναντίον του διώξεις τόσο στη Χιλή όσο και στην Ισπανία, γεγονός που προκάλεσε νέες έντονες αντιδράσεις.

Ο Γκουσμάν συνταξιοδοτήθηκε το 2005, ενώ την ίδια χρονιά δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του με τίτλο En el borde del mundo – Crónicas.

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 633 Μάρτιος 2021>>