Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια χώρα με έκταση σχεδόν όσο και η Ευρώπη, ο πληθυσμός της είναι τα τρία τέταρτα περίπου εκείνου της Ευρώπης και η εθνοτική καταγωγή των Αμερικανών πολιτών είναι κυριολεκτικά απ’ όλο τον πλανήτη. Στα 231 χρόνια από την ίδρυση των ΗΠΑ καθιερώθηκε και εφαρμόστηκε ένα πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης που αποσκοπούσε να σφυρηλατήσει ένα νέο «έθνος», το αμερικανικό, ούτως ώστε η πολυεθνική και η πολυπολιτισμική σύστασή του να δρα ενοποιητικά και όχι διασπαστικά. Ακόμη και η εκλογή του Αμερικανού Προέδρου και των θεσμικών οργάνων θεσμοθετήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε οι πενήντα ανεξάρτητες Πολιτείες να εκπροσωπούνται ισότιμα και όχι ανάλογα με τον πληθυσμό τους.

Το αμερικανικό εκλογικό σύστημα είναι αρκετά σύνθετο, λόγω της προσπάθειας να εκπροσωπηθεί ισότιμα και δημοκρατικά το ετερόκλητο πλήθος των Αμερικανών πολιτών, που διαβιεί στις τόσο διαφορετικές οικονομικά, γεωγραφικά, κοινωνικά και πληθυσμιακά ανεξάρτητες Πολιτείες. Οι πενήντα Πολιτείες με τα πενήντα διαφορετικά Συντάγματα εκπροσωπούνται σε ομοσπονδιακό επίπεδο με δύο Βουλές. Η κάθε Πολιτεία θεωρείται ξεχωριστή εκλογική περιφέρεια, όπου το πλειοψηφούν κόμμα κερδίζει το σύνολο των εκλεκτόρων και όχι την αντίστοιχη αναλογική πλειοψηφία. «The winner takes it all» («Ο νικητής τα παίρνει όλα»), λένε οι Αμερικανοί, και αυτό εφαρμόζεται. Ωστόσο το παράδοξο είναι ότι ο κάθε εκλέκτορας, που μέσω αυτών εκλέγεται ο Πρόεδρος, δεν δεσμεύεται από κανέναν νόμο ή θεσμό για να τηρήσει την κομματική του «γραμμή». Πρόκειται για την απόλυτη (τουλάχιστον τυπικά) ελευθερία της πολιτικής επιλογής, η οποία όμως ελέγχεται από την ομοσπονδιακά αναλογική Βουλή των Αντιπροσώπων και την ισάριθμη πολιτειακά Γερουσία.

Η ετυμηγορία της πλειοψηφίας του εκλογικού σώματος δεν ταυτίζεται πάντα και με τη νίκη. Με άλλα λόγια ο Πρόεδρος δεν είναι απαραίτητο να κερδίσει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων σε όλη την επικράτεια. Τέτοια παραδείγματα προεδρικής νίκης με μειοψηφούντα Πρόεδρο δεν είναι λίγα στην αμερικανική Ιστορία, με πιο πρόσφατο αυτό του Ντόναλντ Τραμπ, που στις εκλογές του 2016 έλαβε ποσοστό ψήφων 46,1%, έναντι 48,2% της αντιπάλου του Χίλλαρυ Κλίντον. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι οπαδοί των «μεγάλων ηττημένων» προκάλεσαν κύμα διαδηλώσεων, ζητώντας ένα «δικαιότερο» εκλογικό σύστημα. Μάλιστα, το 2016 οι διαμαρτυρίες ήταν πιο έντονες από ποτέ, αφού το όλο προεκλογικό κλίμα είχε αποκτήσει έντονα λαϊκίστικο χαρακτήρα.

Η προεκλογική περίοδος του 2020, που έλαβε χώρα εν μέσω πανδημίας και σκανδάλων, ήταν ιδιαιτέρως «ηλεκτρισμένη», με έλλειψη πολιτικών επιχειρημάτων από αμφότερους τους υποψηφίους. Η σύγχρονη πολιτική παρακμή στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι απόρροια της πολιτικής κρίσης, αφού το μεν Δημοκρατικό Κόμμα παραμένει διχασμένο από τη μετά (Μπιλ) Κλίντον εποχή, ενώ το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα δεν μπορεί να βρει τον «βηματισμό» του στη μετα-ψυχροπολεμική περίοδο. Αν και έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και από την προεδρία των ΗΠΑ πέρασαν Πρόεδροι και από τα δύο κόμματα, ολοένα και περισσότερο φθίνει η πολιτική «ποιότητα» και το κύρος του θεσμού, θυμίζοντας (ευτυχώς αναλογικά και όχι πανομοιότυπα) την εξέλιξη των γεγονότων της ταραχώδους δεκαετίας του 1960.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 629 (Νοέμβριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>