Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 629

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Ο ρόλος του καιρού για τη νίκη των Ελλήνων στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Τον αποφασιστικό ρόλο των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή του στενού της Σαλαμίνας για τη νίκη του ελληνικού στόλου επί του περσικού στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, το 480 π.Χ., παρουσιάζει αναλυτικά πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, με επικεφαλής τον ακαδημαϊκό καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, η οποία δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Atmosphere, με αφορμή τη συμπλήρωση 2.500 χρόνων από το ιστορικό αυτό γεγονός.

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, οι Έλληνες έλαβαν υπόψη τους ανέμους που θα έπνεαν στην περιοχή την ημέρα της ναυμαχίας, προκειμένου να καταρτίσουν το στρατηγικό σχέδιό τους. Ο ενισχυμένος βορειοδυτικός άνεμος που έπνεε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας, σε συνδυασμό με τη θαλάσσια αύρα που σηκώθηκε μετά τις 10 το πρωί, δημιούργησε ένα είδος ανεμολογικής «λαβίδας», η οποία με την πάροδο των ωρών εγκλώβισε τον περσικό στόλο στη Σαλαμίνα. Όταν ο περσικός στόλος επιτέθηκε από τις ακτές τις Αττικής (στις σημερινές περιοχές της Αμφιάλης και του Περάματος), όπου είχε ναυλοχήσει, εναντίον του ελληνικού (που βρισκόταν στα ανοιχτά της Σαλαμίνας), τα ελληνικά πλοία οπισθοχώρησαν συντεταγμένα προς τις ακτές της Σαλαμίνας. Ο ελιγμός αυτός αποτελούσε μέρος του στρατηγικού σχεδίου του Θεμιστοκλή προκειμένου να παρασύρει τους Πέρσες βαθύτερα μέσα στο στενό και να καθυστερήσει τη σύγκρουση, έως ότου ευνοήσουν οι άνεμοι. Η ελληνική αντεπίθεση ξεκίνησε μετά τις 10, όταν κατά τα αναμενόμενα ο άνεμος στράφηκε σε νοτιοδυτικό (θαλάσσια αύρα), γεγονός που μαζί με τη στενότητα του διαύλου αποδιοργάνωσε πλήρως τον περσικό στόλο. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα ογκωδέστερα περσικά πλοία ήταν δύσκολο να κυβερνηθούν και στρέφονταν πλάγια από τον άνεμο και το κύμα, με αποτέλεσμα να γίνουν εύκολος στόχος για τα έμβολα των ελληνικών τριήρεων. Επιπλέον, η νοτιοανατολική αύρα δεν επέτρεψε στους Πέρσες να ανοίξουν πανιά και να υποχωρήσουν γρήγορα προς τον ανοιχτό Σαρωνικό Κόλπο ώστε να μεταφέρουν εκεί τη σύγκρουση. Τελικά, ένα μεγάλο μέρος του περσικού στόλου καταστράφηκε, ενώ όσα πλοία κατάφεραν να διαφύγουν κατευθύνθηκαν κατά τις απογευματινές ώρες, όταν οι άνεμοι στράφηκαν ξανά σε βορειοδυτικούς, προς το Φάληρο.

Η κλιματολογική ανάλυση του ανεμολογικού πεδίου της περιοχής όπου πραγματοποιήθηκε η ναυμαχία, βασίστηκε στις διαθέσιμες μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών στην περιοχή, καθώς και σε δεδομένα των κλιματικών και μετεωρολογικών μοντέλων της περιόδου 1960-2019, παράλληλα με τις ιστορικές μαρτυρίες από αρχαίες πηγές. Στην επιστημονική ομάδα συμμετείχαν, ακόμη, οι ερευνητές της Ακαδημίας Αθηνών Σταύρος Σολωμός, Ιωάννης Καψωμενάκης και Χρήστος Ρεπαπής, καθώς και ο καθηγητής του ΑΠΘ Δημήτρης Μελάς.

Διαβάστε όλη τη μελέτη, εδώ: www.mdpi.com/2073-4433/11/8/838.

Βίκινγκς: Δεν ήταν όλοι ξανθοί και Σκανδιναβοί, αναφέρει νέα μελέτη

Αρκετοί Βίκινγκς ήταν μελαχρινοί, ορισμένοι δεν είχαν συγγενική σχέση μεταξύ τους, ενώ επιπλέον κάποιοι δεν ήταν καν Σκανδιναβοί, αναφέρει νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, ανατρέποντας εν πολλοίς τη στερεοτυπική εικόνα που έχουμε σήμερα γι’ αυτούς.

Για τη μελέτη τους, οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA από 442 σκελετούς Βίκινγκς, που έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία της Ευρώπης και τη Γροιλανδία. Όπως επισημαίνει ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, διακεκριμένος Δανός καθηγητής εξελικτικής γενετικής του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, Έσκε Βίλερσλεβ (Eske Willerslev) «έχουμε μια εικόνα για καλά διασυνδεμένους Βίκινγκς που είχαν επιμιξίες μεταξύ τους, εμπορεύονταν και έκαναν επιδρομές σε βασίλεια της Ευρώπης […]. Όμως για πρώτη φορά αποδείξαμε γενετικά ότι ο κόσμος τους δεν ήταν έτσι. […] Κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει ότι υπήρχαν σημαντικές ροές γονιδίων από τη Νότια Ευρώπη και την Ασία, που συνέβησαν τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της Εποχής των Βίκινγκ (τέλη 8ου -11ος αιώνας)».

Η νέα μελέτη έδειξε, επίσης, μεγάλες γενετικές διαφορές ανάμεσα στους πληθυσμούς των Βίκινγκς στη Σκανδιναβία, από το οποίο συμπεραίνεται ότι ζούσαν πολύ πιο απομονωμένοι απ’ ό,τι θεωρούνταν μέχρι τώρα, ενώ από την άλλη διαπιστώθηκε ότι οι κελτικής γλώσσας Πίκτοι της Σκωτίας δεν ήταν Βίκινγκς, μολονότι είχαν υιοθετήσει την ταυτότητα και τα ήθη τους.

Καταδίκη για εγκλήματα πολέμου στο Ελ Σαλβαδόρ πριν από 31 χρόνια

Σε ποινή συνολικής φυλάκισης 133 ετών καταδίκασε το Ανώτατο Ποινικό Δικαστήριο της Ισπανίας τον 77χρονο σήμερα πρώην συνταγματάρχη του στρατού του Ελ Σαλβαδόρ, Ινοσέντε Ορλάντο Μοντάνο (Inocente Orlando Montano) για εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη χώρα αυτή από το 1979 έως το 1992 ανάμεσα στον στρατό και τους αντάρτες του Μετώπου Εθνικής Απελευθέρωσης Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN). Ο Μοντάνο κρίθηκε ένοχος για τη δολοφονία έξι Ιησουιτών ιερέων ισπανικής καταγωγής, μίας οικονόμου και της κόρης της στο Καθολικό Πανεπιστήμιο (UCA) της πρωτεύουσας Σαν Σαλβαδόρ, στις 16 Νοεμβρίου 1989.

Σύμφωνα με την απόφαση, το σχέδιο για τη μαζική δολοφονία εκπονήθηκε και υλοποιήθηκε προκειμένου να υπονομευτούν οι ειρηνευτικές συνομιλίες που εκείνη την περίοδο βρίσκονταν σε εξέλιξη. Για τον λόγο αυτό, βασικός στόχος της επίθεσης ήταν ο Βάσκος ιερέας και πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιγκνάσιο Ελασουρία (Ignacio Ellacuría), που πρωτοστατούσε στις προσπάθειες ειρήνευσης, ενώ ταυτόχρονα οι δράστες επιχείρησαν να ενοχοποιήσουν τους αντάρτες, γράφοντας σε τοίχο του Πανεπιστημίου: «Το FMLN εκτέλεσε τους κατασκόπους του εχθρού». Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Μοντάνο παραδέχτηκε επίσης ότι ήταν μέλος της La Tandona, μιας ομάδας βίαιων και διεφθαρμένων ανώτερων αξιωματικών του στρατού, η εξουσία των οποίων θα περιοριζόταν σημαντικά σε περίπτωση τερματισμού του πολέμου μέσω των ειρηνευτικών διαδικασιών.

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 629 Νοεμβρίου 2020>>