Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Στη δημοσιότητα 800 σπάνια μεσαιωνικά χειρόγραφα

Οκτακόσια σπάνια μεσαιωνικά εικονογραφημένα χειρόγραφα από τον 8ο έως τον 13ο αιώνα ψηφιοποιήθηκαν και βρίσκονται πλέον στη διάθεση του κοινού. Το σχετικό πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τη Βρετανική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, που διαθέτουν τη μεγαλύτερη συλλογή μεσαιωνικών εγγράφων στον κόσμο, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Πολόνσκυ (Polonsky Foundation), το οποίο υποστηρίζει ενέργειες προστασίας και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μεταξύ των χειρογράφων, περιλαμβάνονται ορισμένα εξαιρετικά πολύτιμα, όπως το Ευχολόγιο του Ουίντσεστερ (Benedictional of Winchester, γύρω το 1000), η Βίβλος της Σαρτρ (Bible de Chartres, 1140) και το Μεγάλο Αγγλο-Καταλανικό Ψαλτήριο του Κάντερμπερυ (Great Canterbury Anglo-Catalan Psalter, περίπου το 1200).

Η επιλογή των προς ψηφιοποίηση χειρογράφων, που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων παρέχοντας αναλυτική εικόνα για την πνευματική παραγωγή κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, έγινε με κριτήριο τόσο την ιστορική τους σημασία, ιδιαίτερα σε συνάφεια με τις γαλλοβρετανικές σχέσεις της περιόδου, όσο και τη μοναδική εικαστική και λογοτεχνική αξία τους.

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (manuscrits-france-angleterre.org/polonsky) προσφέρει πρόσβαση στο σύνολο των χειρογράφων αυτών, κατανεμημένα κατά θέματα, συγγραφείς, τόπο και χρόνο συγγραφής, ενώ η αναζήτησή τους μπορεί να γίνει στην αγγλική, τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα. Από την πλευρά της, η Βρετανική Βιβλιοθήκη (bl.uk) έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της επιλεγμένα χειρόγραφα που αναφέρονται κυρίως σε θρησκευτικά, νομικά, ιατρικά και μουσικολογικά θέματα.

Ταυτοποιήθηκε ο παλιότερος αστρολάβος στον κόσμο

Ένας δίσκος από κράμα χαλκού, που εντοπίστηκε σε ναυάγιο στα ανοιχτά των ακτών του Ομάν το 2014, επιβεβαιώθηκε πρόσφατα πως αποτελεί τον παλιότερο ναυτικό αστρολάβο που έχει ανακαλυφθεί έως σήμερα. Ο δίσκος βρέθηκε στο πλοίο Esmeralda, που ανήκε στον στόλο του Πορτογάλου θαλασσοπόρου Βάσκο ντα Γκάμα κατά το δεύτερο ταξίδι του στην Ινδία και βυθίστηκε το 1503. Ο δίσκος έχει στη μέση μία τρύπα και φέρει τον πορτογαλικό θυρεό και το έμβλημα του βασιλιά της Πορτογαλίας Εμμανουήλ Α΄. Αρχικά, δεν υπήρχαν σαφείς ενδείξεις για την ακριβή λειτουργία του, ωστόσο το 2016 ο Μαρκ Γουίλιαμς (Mark Williams), καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ουόρικ, και οι συνεργάτες του εξέτασαν τον δίσκο με λέιζερ και διαπίστωσαν πως στο άνω δεξί τεταρτημόριο είχαν χαραχτεί γραμμές με απόκλιση πέντε μοιρών η μία από την άλλη, σημάδια που χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί για να υπολογίσουν το γεωγραφικό πλάτος. Ο ακριβής χρόνος κατασκευής του συγκεκριμένου αστρολάβου δεν έχει καθοριστεί ακόμα, αλλά τοποθετείται μεταξύ του 1495, όταν ο Εμμανουήλ Α΄ έγινε βασιλιάς, και του 1502, χρονιά αναχώρησης του πλοίου από τη Λισαβόνα. Πριν από αυτόν, ο παλιότερος γνωστός αστρολάβος είχε βρεθεί επίσης σε πορτογαλικό πλοίο, που είχε βυθιστεί στις ακτές της Ναμίμπιας το 1533.

Τα τελικά συμπεράσματα του Ουίλιαμς και της ομάδας του δημοσιεύονται στην τελευταία έκδοση της επιστημονικής επιθεώρησης The International Journal of Nautical Archaeology.

Βρέθηκαν «άγνωστες» σημειώσεις του Αϊνστάιν

Μία χαμένη έως σήμερα σελίδα με σημειώσεις και εξισώσεις του Άλμπερτ Αϊνστάιν σχετικά με τη Θεωρία των Πάντων ανακαλύφθηκε σε αρχείο χειρογράφων του κορυφαίου φυσικού του 20ού αιώνα, που απέκτησε πριν από μερικές εβδομάδες το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ από έναν συλλέκτη στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Πανεπιστημίου, η σελίδα αυτή, που δεν είχε μελετηθεί ποτέ μέχρι τώρα, αποτελούσε μέρος του παραρτήματος σε επιστημονικό άρθρο για την Ενοποιημένη Θεωρία Πεδίου, το οποίο ο Αϊνστάιν είχε υποβάλει στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών το 1930.

Το αρχείο περιλαμβάνει συνολικά 110 χειρόγραφα, εκ των οποίων τα 84 περιέχουν μαθηματικούς υπολογισμούς γραμμένους από το 1944 έως το 1948, καθώς και επιστολές που ο Αϊνστάιν είχε στείλει σε φίλους και μέλη της οικογένειάς του, κυρίως πριν από την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου διατύπωνε τις ανησυχίες του για τη διεύρυνση της επιρροής του ναζισμού στην Ευρώπη.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο Γερμανοεβραίος φυσικός ήταν ένας από τους ιδρυτές του Πανεπιστημίου, το οποίο λειτουργεί από το 1918, και μετά τον θάνατό του Αϊνστάιν το 1955 κληρονόμησε τα επιστημονικά και προσωπικά χειρόγραφά του. Σήμερα έχει στην κατοχή του περισσότερα από 80.000 προσωπικά αντικείμενα του νομπελίστα φυσικού.

2002: Αμερικανοί διπλωμάτες προειδοποιούσαν για «τέλεια καταιγίδα» από την εισβολή στο Ιράκ

Τις προειδοποιήσεις κορυφαίων αξιωματούχων του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών (State Department) ότι η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν θα προκαλούσε εσωτερικό χάος στη χώρα, μεγάλη αναστάτωση στον αραβικό κόσμο και σημαντικούς κινδύνους για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή περιλαμβάνει απόρρητο έγγραφο του υπουργείου που αποχαρακτηρίστηκε πριν από μερικές εβδομάδες. Στο αποκαλυπτικό υπόμνημά τους προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ (Colin Powell), που φέρει ημερομηνία 29 Ιουλίου 2002, τρεις έμπειροι διπλωμάτες επισημαίνουν πως «μια προσπάθεια ανατροπής του καθεστώτος στη Βαγδάτη θα μπορούσε να αποδειχτεί καταστροφική αν δεν είμαστε προσεκτικοί, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργήσουμε την “τέλεια καταιγίδα” για τα αμερικανικά συμφέροντα ». Όπως είναι γνωστό, ο στρατός των ΗΠΑ εισέβαλε στο Ιράκ τον Μάρτιο του 2003, αλλά μετά τη –σχετικά εύκολη– επικράτησή του και τη σύλληψη του Χουσεΐν, ενεπλάκη σε έναν αιματηρό θρησκευτικό πόλεμο, ο οποίος διήρκεσε επί πολλά χρόνια.

Το συγκεκριμένο υπόμνημα δόθηκε στη δημοσιότητα μαζί με άλλα 80 έγγραφα της ίδιας περιόδου, που σχετίζονται με την πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία και άλλες περιοχές, με αφορμή την κυκλοφορίας του βιβλίου The Black Channel  με τα απομνημονεύματα του τέως υφυπουργού Εξωτερικών της χώρας Ουίλλιαμ Μπερνς (William Burns).

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 611 Μαΐου 2019>>