Στέλιος Φώκος

Ο λόρδος Μπάιρον στην Ελλάδα, 1823-1824

εκδ. Οδυσσέας, 2023, σελ.: 308, τιμή: 18,00 €

«Έδωσα στην Ελλάδα τον χρόνο, την υγεία μου, την περιουσία μου και τώρα της δίνω τη ζωή μου. Τι μπορούσα να κάνω περισσότερο;» αναρωτιόταν ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, 6ος Βαρόνος Μπάιρον στις αρχές του 1824 όσο βρισκόταν στο επαναστατημένο Μεσολόγγι, κλονισμένος από ασθένεια και διαισθανόμενος το τέλος του. Λίγους μήνες μετά, στις 19 Απριλίου, θα άφηνε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 36 ετών.

Η σύγκρουση μεταξύ των παρατάξεων στην επαναστατημένη Ελλάδα δεν ήταν αποτέλεσμα προσωπικών διαφορών και φιλοδοξιών. Πήγαζε από συγκεκριμένη αντίθεση συμφερόντων και στόχων. Αυτοί που είχαν πολεμήσει στην επανάσταση, μετά τα αποτελέσματα της Α΄ και της Β΄ Εθνοσυνέλευσης, συνειδητοποίησαν πολύ γρήγορα πως απλώς είχαν κατορθώσει να διώξουν τους Τούρκους κατακτητές, όχι όμως και τους Έλληνες που τους δυνάστευαν μέχρι τότε. Τις θέσεις εξουσίας τις κατέλαβαν πάλι οι ίδιοι άνθρωποι, προεστοί, αρχιερείς, πλούσιοι καραβοκύρηδες και κάποιοι Φαναριώτες, εφόσον οι εκλογικοί μηχανισμοί του παρελθόντος παρέμειναν ανέπαφοι. Το γεγονός ότι την παράταξη αυτή των αγωνιστών ανέλαβαν να εκφράσουν οι στρατιωτικοί, άσχετα από τις δικές τους προσωπικές φιλοδοξίες, δεν είναι, βέβαια, τυχαίο. Ο Μπάιρον, όπως έχει καταγράψει σε κείμενα και ημερολόγιά του, προσπάθησε να παραμείνει ουδέτερος μεταξύ των διαφορετικών φατριών και να αγωνιστεί όχι υπέρ μιας φατρίας αλλά υπέρ ενός έθνους.

Τον Μάιο του 1823 έγινε μέλος στο Φιλελληνικό Κομιτάτο Λονδίνου, προτείνοντας μάλιστα στα μέλη του να μεταβεί ως αντιπρόσωπός του στον επαναστατημένο ελληνικό χώρο και να συλλέξει πληροφορίες για τις ανάγκες και την γενικότερη κατάσταση των επαναστατημένων περιοχών. Στα τέλη καλοκαιριού του 1823 μετέβη στην Κεφαλονιά όπου και διέμεινε για περίπου τρεις μήνες συλλέγοντας πληροφορίες κι ενισχύοντας οικονομικά τον Αγώνα. Πολύ σύντομα ανέπτυξε πυκνή επικοινωνία με επιφανείς αγωνιστές, αρκετοί εκ των οποίων μέσω των επιστολών τους προσπάθησαν να τον προσεταιριστούν προσκαλώντας τον να μεταβεί σε περιοχές όπου βρίσκονταν και πολεμούσαν οι ίδιοι. Στα τέλη Δεκεμβρίου 1823, κατόπιν προτροπής του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, γενικού γραμματέα του Εκτελεστικού του 1823, απέπλευσε προς το Μεσολόγγι. Στο Μεσολόγγι κατέφθασε τελικώς στις αρχές Ιανουαρίου 1824 αφού προηγουμένως είχε διαφύγει την σύλληψη ύστερα από καταδίωξη των δύο πλοιαρίων της αποστολής του από τουρκικές ναυτικές δυνάμεις. Εκεί έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές και ανέλαβε διοικητικό ρόλο στα εκστρατευτικά σώματα της πόλης, ενώ στις 30 Μαρτίου ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης της.

Ποιοί λόγοι τον οδήγησαν το καλοκαίρι του 1823 να έρθει στην επαναστατημένη Ελλάδα, όταν μάλιστα είχαν μεσολαβήσει πάνω από δύο χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης; Ποια ήταν η στάση του απέναντι στις αντιμαχόμενες παρατάξεις των επαναστατών; Τελικά, ήταν πράγματι Φιλέλληνας, όπως υποστηρίζεται, και ποια υπήρξε η προσφορά του στην Ελληνική Επανάσταση;

Ο Στέλιος Φώκος στηριγμένος αποκλειστικά σε σύγχρονες προς τα γεγονότα πηγές, την αλληλογραφία και τα κείμενα του ίδιου του ποιητή καθώς και όσα έγραψαν σύντροφοι και άνθρωποι που τον γνώρισαν κι ήλθαν σε επαφή μαζί του την περίοδο αυτή, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Τεύχος 689 (Νοέμβριος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>