Δημήτρης Μπαχάρας

Πως και γιατί φτάσαμε στην ελληνική επανάσταση

Ιστορίες προυχόντων πριν από το 1821

εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ.: 374, τιμή: 17,00 €

Η πορεία των προκρίτων προς την Ελληνική Επανάσταση δεν ήταν ούτε γραμμική, ούτε απλή. Ήταν μια πορεία που πέρασε από πολλές συγκρούσεις, συμμαχίες, έριδες, αντιμαχίες, φοβίες και αμφιταλαντεύσεις μέσα σε ένα πλαίσιο πολιτικής κατάρρευσης, οικονομικής κρίσης και εθνεγερσίας. Σε αυτό το πλαίσιο η εξήγηση γιατί πήραν τα όπλα οι κοτζαμπάσηδες ούτε μπορεί να είναι μονοδιάστατη, ούτε μπορεί να εκκινεί από μια υπόθεση εργασίας βασιζόμενη στην ύπαρξη μιας ενιαίας τάξης με κοινά συμφέροντα.

Γιατί επαναστάτησαν οι κοτζαμπάσηδες; Τι ώθησε ανθρώπους, εκ των οποίων οι περισσότεροι ακουμπούσαν τα εξήντα, να αφήσουν τη σιγουριά της προνομιακής τους θέσης για να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους οδηγούμενοι στις μάχες; Είχαν άραγε μία ενιαία ταυτότητα, ήταν ένα ενιαίο –κοινωνιολογικά, ανθρωπολογικά και πολιτικά– σώμα με κοινές επιδιώξεις; Η επικρατούσα άποψη ότι οι ίδιοι δεν ήθελαν να πολεμήσουν και ότι τους παρέσυρε ο Παπαφλέσσας και ο Κολοκοτρώνης ή ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο επαναστάτησαν ήταν για να αποκτήσουν περισσότερες εξουσίες ή γιατί υπήρχε οικονομική κρίση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, προφανώς δεν στέκουν και σίγουρα σε καμιά περίπτωση δεν εξηγούν τη διακινδύνευση της ζωής τους.

Ο Δημήτρης Μπαχάρας στην έρευνά του ασχολήθηκε με την Πελοπόννησο, τον κατεξοχήν χώρο έναρξης της Επανάστασης, και ειδικότερα με τους προύχοντες, για τους οποίους η ιστοριογραφία έχει κρατήσει στο σύνολό της μια μάλλον αρνητική στάση. Ποιοι ήταν αυτοί οι προύχοντες, οι πρόκριτοι, οι προεστοί, οι κοτζαμπάσηδες; Ποια ήταν η ταυτότητά του και ποιος ο τρόπος της λειτουργίας τους; Ήταν εξ ορισμού οι «κακοί»; Ήταν ένα ενιαίο σώμα με κοινές επιδιώξεις; Αν και αρκετές μελέτες έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν, η περίοδος των άμεσων χρόνων πριν την έναρξη της Επανάστασης παραμένει στο ημίφως.

Βασικοί πρωταγωνιστές του βιβλίου που εξετάζεται η πορεία τους είναι ορισμένοι άγνωστοι στο ευρύ κοινό πρόκριτοι της Πελοποννήσου, τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια πριν από την Επανάσταση. Αρχικά είναι οι Περρουκαίοι του Άργους, στη συνέχεια είναι οι Χαραλάμπηδες, από τους οποίους ο συγγραφέας εξετάζει κυρίως τον Σωτήριο Χαραλάμπη, τον ισχυρότερο πρόκριτο των Καλαβρύτων, και τον Σπυρίδωνα Χαραλάμπη, πρόκριτο της Βοστίτσας. Τέλος παρουσιάζεται ένας από τους ισχυρότερους πρόκριτους της Πάτρας και βεκίλης στην Κωνσταντινούπολη, ο Αθανάσιος Κανακάρης-Ρούφος, ο οποίος διετέλεσε πρώτος αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού την εποχή της Επανάστασης. Πρόκειται για πρόσωπα τα οποία δεν είναι από τα γνωστότερα του Αγώνα, ούτε έχει συνταχθεί για αυτά κάποια βιογραφία. Ωστόσο, ο ρόλος τους τα χρόνια πριν και κατά την Επανάσταση δεν ήταν διόλου αμελητέος.

Γύρω από τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων περιστρέφονται και όλα τα υπόλοιπα ερωτήματα που τίθενται βιβλίο του Δημήτρη Μπαχάρα και αφορούν τις σχέσεις των προυχόντων μεταξύ τους, τις συμμαχίες τους, τις σχέσεις τους με τους Τούρκους αγιάνηδες και αγάδες, τους οθωμανούς αξιωματούχους, τον Πασά της Πελοποννήσου, την Υψηλή Πύλη, τις οικονομικές και πολιτικές δραστηριότητές τους, τις δυσκολίες τους τα τελευταία χρόνια πριν από την Επανάσταση και την ένταση των μεταξύ τους αντιμαχιών.

Τεύχος 685 (Ιούλιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>