David Baker

Σύντομη ιστορία του κόσμου

Μετάφραση: Γιώργος Μαραγκός

εκδ. Μεταίχμιο, 2024, σελ.: 320, τιμή: 11,99 €

Αν σκεφτούμε ότι η Ιστορία μας ξεκινάει με την εμφάνιση της γεωργίας ή της γραφής ή μιας συγκεκριμένης καινοτομίας, η ανθρώπινη Ιστορία δείχνει να έχει μια συνεχή πρόοδο: η ζωή διαρκεί περισσότερο. Ο κόσμος είναι λιγότερο πεινασμένος και λιγότερο φτωχός και πιο μορφωμένος. Οι τεχνολογικές βελτιώσεις γίνονται κτήμα περισσότερων και οι καινοτομίες χτίζουν πάνω στις προηγούμενες καινοτομίες ώστε να είναι αναπόφευκτη η βελτίωση της ζωής.

Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης Ιστορίας, η αφήγηση αυτή πήγαινε κάπως διαφορετικά. Γίνονταν σημαντικές καινοτομίες, καθώς ορισμένες μικρές κοινότητες μετέδιδαν τη γνώση τους από τη μία γενιά στην επόμενη, αλλά η ανθρώπινη ζωή δεν βελτιωνόταν διαρκώς ως προς την υγεία ή την παραγωγικότητα. Παραλίγο να εξαφανιστούμε πολύ πριν ανακαλύψουμε πώς να καλλιεργούμε φυτά ή πώς να φτιάχνουμε ατμομηχανές και αντιβιοτικά. Είμαστε το κυρίαρχο είδος του πλανήτη για μια απειροελάχιστη στιγμή της ιστορίας μας και μέχρι να το κατανοήσουμε αυτό, δεν μπορούμε να δούμε από τη σωστή οπτική τις δραματικές και αιφνίδιες αλλαγές που επιφέρουμε στον πλανήτη και τη βιόσφαιρά του.

Ο Αυστραλός ιστορικός Ντέιβιντ Μπέικερ μας αφηγείται όχι μόνο την Ιστορία του είδους και του πλανήτη μας, αλλά και την Ιστορία του τεράστιου σύμπαντός μας. Δεν είμαστε το τέλος αυτής της Ιστορίας ούτε και η αρχή της – κάθε άλλο, έχουμε εμφανιστεί στη μέση μιας αφήγησης που θα συνεχιστεί για πολύ μετά τη δική μας εξαφάνιση. Μια ματιά και μόνο στο εύρος της Ιστορίας του σύμπαντος μπορεί να κάνει κάποιον ή και ολόκληρο το είδος του να αισθάνεται πολύ μικρός. Και όμως αποτελεί υπενθύμιση του πόσο θαυμαστή είναι η ζωή, πόσο εκπληκτική.

Το βιβλίο ακολουθεί το συνεχές της ιστορικής αλλαγής του συνόλου των ουρανίων σωμάτων από τη μεγάλη έκρηξη της ζωής και την ανθρώπινη Ιστορία, καθώς οι μάζες αερίων υδρογόνου μεταμορφώνονται σε πολύπλοκες ανθρώπινες κοινωνίες. Η Ιστορία μας επιτρέπει να ζούμε πολλές ζωές και όχι μόνο μία, και η συγκεκριμένη Ιστορία ενσταλάζει μέσα μας ένα συνδυασμό από εμπειρίες δισεκατομμυρίων ετών.

Ο Μπέικερ, ξεκινώντας από τα πρώτα δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, φτάνει στη δική μας εποχή μέσω μιας σπειροειδούς ανέλιξης, κριτήριο της οποίας ήταν και είναι πάντα η «πολυπλοκότητα». Χωρίζει το παρελθόν μας σε τρεις φάσεις: α)Την Άβια Φάση: από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια έως 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, β) Την Έμβια Φάση: από 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια έως 315.000 χρόνια πριν, και γ) Την Πολιτισμική Φάση: από 315.000 χρόνια πριν έως σήμερα. Η κάθε φάση αντιστοιχεί σε μια τεράστια αύξηση πολυπλοκότητας. Η Άβια φάση αντιστοιχεί σε ένα Κόσμο χωρίς ζωή από τη Μεγάλη Έκρηξη μέχρι τον σχηματισμό της Γης. Η Έμβια Φάση ξεκινάει με την πρώτη μικροσκοπική ζωή στα βάθη των Ωκεανών της Γης και βλέπει την εξέλιξη δισεκατομμυρίων πολύπλοκων ειδών και οικοσυστημάτων.

Η κατανόηση της μακροπρόθεσμης Ιστορίας που ξεκίνησε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια μας βάζει σε καλύτερη θέση για να καταστρώσουμε μακροπρόθεσμα σχέδια που φτάνουν δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον.

Τεύχος 675 (Σεπτέμβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>