Η δημιουργία του στρατοπέδου συγκέντρωσης Λάρισας ήταν απόφαση των Ιταλών όταν έφτασαν στη Λάρισα τον Ιούνιο του 1941. Στεγάστηκε στους πρώην στρατώνες του αντιαεροπορικού πυροβολικού, οι οποίοι βρίσκονταν στην περιοχή του αεροδρομίου, περίπου 4,5 χιλιόμετρα από τη Λάρισα, και υπήρξε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην ιταλική ζώνη κατοχής στην Ελλάδα.

Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του υπολογίζεται ότι 30.000 κρατούμενοι όχι μόνο από την περιοχή της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Ελλάδας, αλλά και από όλη την ιταλική ζώνη κατοχής πέρασαν από τα άθλια και αφιλόξενα κτίσματά του. Υπήρχαν περιπτώσεις κατά τις οποίες ο αριθμός των κρατουμένων του ξεπερνούσε τα 1.500 άτομα. Με την έναρξη της λειτουργίας του άρχισαν να μεταφέρονται σ’ αυτό αιχμάλωτοι, πολιτικοί κρατούμενοι, κατάδικοι, υπόδικοι, εξόριστοι, όμηροι, αριστεροί, αντάρτες και ύποπτοι.

Μεταξύ των πρώτων έγκλειστων στο στρατόπεδο Λάρισας ήταν και 1.100-1.300 Κρήτες στρατιώτες της 5ης Μεραρχίας πεζικού, οι οποίοι μετά τη συνθηκολόγηση δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν στην Κρήτη και παρέμεναν περιφερόμενοι στην Αθήνα. Τον Ιούλιο του 1941, ύστερα από μια επιχείρηση των Ιταλών, συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στη Λάρισα.  Λέγεται ότι 350 από αυτούς, ελλείψει οργάνωσης, κατόρθωσαν να διαφύγουν τις πρώτες μέρες. Οι Ιταλοί δεν σεβάστηκαν τους Κρήτες ως αιχμαλώτους πολέμου. Αντίθετα, παραβίασαν όλους τους τότε ισχύοντες κανόνες περί αιχμαλώτων πολέμου. Κατά το πρώτο δεκάμηνο της λειτουργίας του στρατοπέδου οι Κρήτες της 5ης Μεραρχίας ήταν οι μόνοι κρατούμενοι. Δυστυχώς, είναι ελάχιστα γνωστές οι σκληρές συνθήκες διαβίωσής τους. Οι Ιταλοί επέβαλλαν καταναγκαστική εργασία στις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου για την κατασκευή πολεμικών έργων, οχυρωμάτων και πολυβολείων.

Από την άνοιξη του 1942 στο στρατόπεδο άρχισαν να μεταφέρονται κυρίως κατάδικοι των ιταλικών στρατοδικείων. Στις αρχές του 1943 μεταφέρθηκαν 300 πολιτικοί κρατούμενοι («επικίνδυνοι κομμουνιστές»)  από τις φυλακές της Ακροναυπλίας.

Η δραστηριότητα αυτή του στρατοπέδου κράτησε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1943, όταν η συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους Συμμάχους υποχρέωσε τα ιταλικά στρατεύματα να αποσυρθούν. Το στρατόπεδο κρατουμένων έκλεισε, προσωρινά όμως, γιατί ύστερα από μερικούς μήνες δημιουργήθηκε νέο στρατόπεδο, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς. Η γερμανική κατοχή αποδείχθηκε σκληρότερη και επαχθέστερη της ιταλικής. Οι αθρόες συλλήψεις αντιφρονούντων, χωρίς κανένα ποινικό έρεισμα, κατέληγαν σε εγκλεισμό στο στρατόπεδο κρατουμένων. Έπειτα από συνοπτικές διαδικασίες οι περισσότεροι οδηγούνταν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Μεταπολεμικά το θέμα του στρατοπέδου συγκέντρωσης Λάρισας περιέπεσε σε αφάνεια, καθώς καμία ελληνική κυβέρνηση δεν προσπάθησε να το αναδείξει. Αν και είχε διαπραχθεί ένα αδιαμφισβήτητο έγκλημα πολέμου και θα μπορούσαν να εγερθούν ακόμη και νομικές αξιώσεις κατά τις Ιταλίας,  η ελληνική πολιτεία δεν κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση, αν και υπάρχουν μαρτυρίες και καταγραμμένοι νεκροί.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 661 (Ιούλιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>